BEV in de lift? Of is de markt vakkundig gesaboteerd?

Opiniestuk van Peter Naesen, bestuurder van Naecon bv

In dit opiniestuk fileert Peter Naesen het Belgische autofiscaliteitsbeleid. Hij pleit voor een realistische mobiliteitsvisie waarin ook diesel en verbrandingsmotoren hun rol blijven spelen in een ecologisch verantwoorde mix.

Regelmatig verschijnen er in de pers verkoopcijfers, als vinger aan de pols van de Belgische automarkt. Het betreft een opsomming van die verkoopcijfers, met een hint naar het welslagen van het beleid, en daarmee ook een geïnsinueerde prognose: BEV blijft in de lift, de bedrijfswagenverkoop daalt, en de privémarkt neigt massaal naar benzineauto’s.

Ik mis een heel belangrijk gegeven: welke verklaring kunnen we als ingewijden geven aan dit koopgedrag?

Beleid zonder draagvlak

We moeten als sector aan de overheid duidelijk maken welk algemeen rampzalig, en rampzalig langzaam, beleid er gevoerd wordt qua autofiscaliteit en verkeersbelasting. Daarmee stuurt de overheid het koopgedrag aan. Dat kan aanvaardbaar zijn, op voorwaarde dat de achterliggende doelstellingen in consensus met de belanghebbenden zijn opgesteld, en niet door dogmatisch redenerende activisten.

Auto’s zijn nodig om de economie draaiende te houden (mag je dat tegenwoordig nog luidop denken?). Het is een nobel streven om die auto’s en aanverwanten zo ecologisch verantwoord mogelijk te maken. Het is in het laatste decennium echter niet meer duidelijk dat de auto eerst zijn doel moet kunnen dienen, en onder die voorwaarde zo proper mogelijk moet zijn.

Een BEV-monopolie dat niet werkt

Ondanks de hoeraberichtgeving over de BEV-markt, is het ondertussen voor alle actoren – behalve de overheid – al duidelijk genoeg dat het BEV-monopolie een luchtkasteel is, en dat de eerdere dwang richting benzinemotoren de constructeurs heeft genoodzaakt om veel te kleine, en daardoor kwetsbare, benzinemotoren te ontwikkelen.

Het valt in de verkoopcijfers ook op dat er verhoudingsgewijs meer particuliere kopers zijn, en dat deze kiezen voor de benzinemotor. Waarom kiezen zij massaal voor benzine, terwijl het toch langzaamaan duidelijk zou moeten worden dat diesel in de mix nog heel veel potentieel heeft?

De particuliere koper laat zich natuurlijk leiden door de verkopers van nieuwe auto’s, die maar wat graag hun overstock aan benzinemodellen verkocht willen krijgen, en daartoe nooit geziene kortingen geven. Nogal wiedes dat de huisvader en -moeder daarvoor kiezen. Zij kunnen niet weten dat de auto die ze kopen wel krachtig genoeg aanvoelt, met zijn 1.0, 1.2 of zelfs 1.4-motor, maar dat die motor constant op 130% presteert, en daardoor de 100.000 km niet haalt.

Vanuit de dealerhoek hoor je daardoor natuurlijk volop bevestiging van het BEV- en benzinemotorverhaal. Nogal even wiedes, aangezien hun constructeur alleen die modellen nog produceert. Deze laatsten werden hiertoe gedwongen door die andere overheid: de EU.

Ondernemers wachten, en blijven wachten

En wat is het perverse gevolg van dat tanende beleid, waar niet over gerept wordt? Dat ondertussen meer en meer bedrijven met hun oude, afgeschreven en vervuilende voertuigen blijven rondrijden. Hoeveel van die professionelen zitten ongeduldig te wachten op een dieselhybride, die zuinig, krachtig, ecologisch en allround inzetbaar is?

Ondertussen zullen een aantal bedrijfsleiders of kleine zelfstandigen, die hun aankoop niet meer konden uitstellen, ervoor gekozen hebben om de auto privé te kopen en de zakelijke kilometers aan de zaak aan te rekenen. Ook weer het gevolg van de treuzelende overheid. Dat weegt in de balans ook weer door aan de particuliere kant. Noch het milieu, noch het klimaat, noch de bedrijven of de particulieren zijn hierbij gebaat.

Wie luistert er nog naar technische mensen?

De regering en haar leiders hebben het graag over realpolitiek. Wel, échte realpolitiek zou moeten inhouden dat de regering veel meer haar oor te luisteren legt bij de internationale spelers op de automarkt, en ook bij Belgische bedrijven en zelfs Belgische professoren die onderzoek doen naar extreme emissiereductie bij dieselmotoren. Als klein landje zou onze overheid bovendien beter de (fiscale) houding volgen van autolanden zoals Duitsland, Frankrijk en Italië.

Constructeurs gaan hun aanbod heus niet op de Belgische markt afstemmen. Bij de Belgische DIV lopen blijkbaar een aantal figuren rond, die van mening zijn dat zij als wereldverbeteraars de politiek in een nep-groene richting moeten sturen. België heeft zelf geen auto-industrie, en kan dus geen enkele invloed uitoefenen op de constructeurs. En toch plaagt men de automobilist met eigen regeltjes, waar dan eigenlijk onvoldoende aanbod voor bestaat op de markt.

De praktijk toont het falen

Voor de automobilist geldt: de verkoopcijfers vertegenwoordigen maar het beginpunt van het traject.

In onze werkplaatsen zien we steeds meer veel te kleine benzinemotoren, met of zonder hybridehulp, kapot draaien omdat ze “verkeerd gebruikt” worden, hun eigenaars aangevuurd door een politiek gestuurde keuze voor de verkeerde motorisatie. Bepalen, of bij de aankoop de juiste keuze gemaakt werd, kun je pas doen aan het einde van het traject.

BEV boven alles? De prijs is hoog

Ook hier moeten we naar de EU-overheid kijken, die de constructeurs heeft gedwongen om hun “alles BEV”-lijn te volgen en de doorontwikkeling van verbrandingsmotoren heeft gesmoord. (En – en passant – ook de Europese autobouwers de nek omwringt omdat zij naast die verplichting ook de strengste milieu- en sociale normen moeten naleven, waardoor ze de concurrentie met het communistische China echt niet aankunnen.)

Alle actoren in de sector roepen: het aanbod zal even divers moeten zijn als de behoefte. De constructeurs investeren nu massaal in nieuwe verbrandingsmotoren, omdat het inzicht er is dat deze oprecht, zonder sjoemelsoftware, well to wheel, uiterst competitief (ook qua ecologie) gemaakt kunnen worden.

Durf de olifant in de kamer te benoemen

Op gevaar van hel en verdoemenis benoem ik toch de olifant in de kamer: diesel is een zeer hoogcalorische brandstof die, als ze bij de juiste druk en temperatuur verbrand wordt, ook milieuvriendelijk kan zijn. (En: in België nog bijna niet te vinden: HVO100-diesel – tot 80% minder roet en CO₂.)

Benzinemotoren gaan pingelen als de limieten overschreden worden, de grens is bereikt. Waterstof is een slechte energiedrager en elektriciteit is al lang niet meer de zo volprezen ecologische wonderpil. (Onlangs hoorde ik dat zeezoogdieren gedesoriënteerd geraken door het laagfrequent bonken van de funderingen van windmolenparken en daardoor sterven omdat ze in de verkeerde zee zwemmen. Dus zelfs bij windmolenparken moet je alle ecologische gevolgen willen benoemen. En dan hebben we de uitstoot van de vloot die instaat voor het installeren, onderhouden en binnenkort vervangen en recycleren van die parken nog niet besproken.)

België als gidsland? Of als waarschuwend voorbeeld?

Europa, en vooral België, hebben niet de industrie, het bewonersaantal of de oppervlakte om de globale klimaat- en milieueffecten significant te beïnvloeden als de grootmachten een heel andere agenda hebben. Toch willen onze beleidsmakers het vingertje uitsteken, en ondertussen sturen ze het mobiliteitsdebat in België in een richting die de automobilist en de bedrijven ongenadig straft.

De huidige regering gruwt naar eigen zeggen van dogmatisch denken. Toch stellen we vast dat dezelfde overheid er niet in slaagt om de dogma’s uit het mobiliteitsdebat te schrappen. De BIV en de verkeersbelasting zijn gefocust op CO₂-uitstoot, maar voor diesel wordt dan weer een dogmatische correctiefactor toegepast omdat we vaststellen dat de dieselmotor minder CO₂ uitstoot dan de qua vermogen en koppel vergelijkbare benzinevariant. Realpolitiek?

Slot: een oproep tot technische rede

We hebben dan wel geen auto-industrie meer in België, we hebben wel knappe koppen aan universiteiten, waar aan vooruitstrevende technologie gewerkt wordt die de verbrandingsmotor (ja, ook en vooral de diesel) nog verder kan vergroenen. Toegepast in een PHEV wordt dat een zeer mooie mix. Jammer dat de politiek niet naar hen luistert.

De tekenen hangen aan de wand. We moeten ernaar durven kijken. Daarom vind ik het jammer dat verkoopcijfers geen duiding krijgen. Als de beleidsmakers die verkoopcijfers lezen zonder duiding, komen ze opnieuw in de verleiding om zichzelf op de borst te kloppen. De loftrompet wordt gestoken over de verkoopcijfers van BEV en benzineauto’s, uitgedrukt in groeipercentages. Terwijl de parkeerterreinen in China, in Europa, in Zeebrugge uitpuilen – lagen hoog – van geproduceerde en niet-verkochte BEV’s.

Welk een milieuramp zal het zijn als die voertuigen ongebruikt, al die kostbare grondstoffen aan boord, gedumpt moeten worden of moeizaam gerecycleerd? Je kunt er dan wel voor pleiten om ze bij iedere automobilist door de strot te duwen, maar zo werkt de markt niet. De BEV is door de verplichte conversie grotendeels de nek omgedraaid. Nu zit de BEV de facto in het verdoemhoekje (en niet in de lift, zoals men iedereen wil doen geloven).

Had men maar de markt vrijgelaten, met als enige dwingende opdracht om de uitstoot, well to wheel, terug te dringen. Dan zouden die knappe koppen de diverse oplossingen ontwikkeld hebben, en hadden we nu mogelijks al de milieu- en klimaatvriendelijke mix waar we van dromen. En hadden we rijke constructeurs, die geld hebben om te investeren in research naar nog beter. Zoals het nog niet zo heel lang geleden ging.

Door het moratorium op verbrandingsmotoren is heel veel researchtijd verloren gegaan omdat de constructeurs gedwongen werden om hun inspanningen volledig op batterijtechnologie te richten. Nu kunnen ze daar niet eens voldoende inkomsten oogsten omdat de gedwongen conversie mislukt. De Belgische overheid ziet dit niet, en duwt voort in de ingeslagen richting. Nochtans zou de sluiting van Audi Vorst betekenisvol genoeg moeten zijn.

Daarom: aan onze overheden en de (vak)pers: laat u niet misleiden door self-fulfilling prophecies van uw groene collega’s, een voorzichtig hoera voor de hernieuwde interesse in PHEV – ook al is deze nogal laat – en raadpleeg het technische intellect dat we ook in eigen rangen hebben om met een open blik de mix weer toe te laten op onze wegen.

De overtuigde BEV-rijders zullen wel trouw blijven, en het opheffen van het monopolie zal het nog maakbaar houden ook. Ik heb ook een groen hart, maar het klopt in een lijf dat dingen gedaan moet krijgen.

Pragmatiek beats dogmatiek.