25 jaar Febelauto: van ecopremies tot HEV-batterijen
Hoe België uitgroeide tot pionier in de recyclage van afgedankte auto’s
In januari vierde Febelauto het 25-jarige bestaan met een uitgebreide stand op het Autosalon. De organisatie, die in België de recyclage van afgedankte voertuigen voor zijn rekening neemt, trok alles uit de kast om bezoekers mee te nemen in het Belgische recyclagesucces. Directrice Catherine Lenaerts blikt terug op de groei van Febelauto én geeft een inkijkje in de uitdagingen van de toekomst.
Bandenmatrassen voor koeien
Wat je zoal kunt doen met afgedankt automateriaal? Wie aanwezig was op het recente Autosalon in Brussel en de stand van Febelauto passeerde, weet inmiddels dat je het zo gek niet kunt bedenken of men vindt wel een innovatieve recyclageoplossing voor een onderdeel of materiaal in een afgeschreven wagen.
Zetelbekleding? Ideaal om handtassen en portemonnees van te maken, toonde de Antwerpse designster Valentine Tinchant aan. Ze presenteerde de producten in een rok gemaakt van gordelriemen. Meer kledingstukken van automaterialen timmeren al aan de weg.
En wat te denken van bandenmateriaal waar zelfs matrassen van worden gemaakt. De passant die raadde waarvoor het matras dient, kon een prijs winnen. Het antwoord: voor koeien. Koeien die rusten op matrassen van gerecycleerde autobanden produceren meer melk, verklaarde de operator het nut van het opvallende product.
Circulair parcours
"Wij willen ons altijd maximaal in de kijker zetten op het Autosalon", zegt Catherine Lenaerts, directrice van Febelauto. Dit jaar nog meer dan anders. Febelauto bestaat 25 jaar en dat jubileum moest niet onopgemerkt blijven.
Naast de innovatieve circulaire producten konden passanten in Paleis 9 aan de hand van een reeks ludieke, cilindervormige zoötropen interactief en visueel kennismaken met de verschillende stappen in het recyclageproces. Ook politici en afgevaardigden van de Europese Commissie legden een ‘circulair parcours’ af en kregen door experten uitgelegd welke nieuwigheden er zijn op het vlak van voertuigrecyclage.
Stand van zaken
De cijfers
De opvallende en feestelijke stand symboliseerde het succesverhaal van Febelauto. Het hergebruik en de recyclage van voertuigen zit al even in de lift in België. Vandaag de dag wordt 97,7% van het gewicht van een voertuig gerecycleerd. Met dit percentage zit de Belgische sector ruim boven de Europese doelstelling van 95%.
“Van die 97,7% wordt 22,8% gedemonteerd en hergebruikt als tweedehands auto-onderdeel”, zegt Lenaerts. “70,7% wordt gerecycleerd met het oog op de terugwinning van grondstoffen en 4,2% wordt gebruikt voor energierecuperatie. Best wel mooie cijfers.”
Een terugblik
Zo vanzelfsprekend was dat succes niet toen de directrice in 2002 aan het roer kwam van Febelauto. “Bij mijn aanstelling zei men dat het een heel moeilijke klus zou worden. Er waren slechts 12 erkende recyclagecentra (inmiddels 107, red.) waar nog lang niet alles goed ging, terwijl de recyclagepercentages flink omhoog moesten om de doelstellingen te bereiken”, herinnert Lenaerts.
“'Hoe gaan we die ooit halen?’, dacht ik. Een belangrijke stap was dat we shredderbedrijven en post-shredderinstallaties op een slimme manier lieten samenwerken. Niet door ze tegen elkaar uit te spelen, maar juist door hen te stimuleren om hun recyclagepercentage jaar na jaar te verbeteren. Bedrijven konden aan invoerders laten zien: ‘Kijk, ik heb een rapport van Febelauto waarin bijvoorbeeld staat dat ik 95% recyclage haal’. Dat gaf de bedrijven een sterke positie”, gaat Lenaerts verder.
Ecopremies en milieuwetten
“In de beginperiode hebben we ook kunnen profiteren van ecopremies, die werden aangeboden door constructeurs en invoerders. Consumenten kochten niet alleen een nieuwe auto, maar werden ook gestimuleerd om hun oude wagen in te ruilen.”
Vandaag de dag wordt 97,7% van het gewicht van een voertuig gerecycleerd
“Vandaag de dag zijn de ecopremies grotendeels verdwenen, maar sinds kort zien we dat sommige merken, zoals Dacia, Ford en Opel ze toch weer invoeren. Bij de aankoop van een nieuwe auto krijgt de klant een aantrekkelijke overnameprijs voor de oude wagen. Hierdoor zien we een lichte stijging in het aantal afgedankte voertuigen”, zegt de directrice.
Daarnaast bood (milieu)wetgeving de voorbije decennia de helpende hand. Die zorgde ervoor dat het belang van voertuigrecyclage ook juridisch werd verankerd. Met name de autowrakrichtlijn had rond de eeuwwisseling in Europa een grote impact op de sector, en zorgde er mede voor dat er in België nood was aan Febelauto: een overkoepelende organisatie om de voertuigrecyclage in goede banen te leiden.
Transparant en milieuvriendelijk systeem
Aangezien de richtlijn nationaal nog omgezet moest worden, kreeg België te maken met drie verschillende, gewestelijke regelgevingen, die Lenaerts met haar collega's zoveel mogelijk probeerde te harmoniseren. Inmiddels heeft Febelauto al 15 milieubeleidsovereenkomsten afgesloten met de gewestelijke overheden. Deze akkoorden bepalen hoe Europese en nationale milieudoelstellingen bereikt moeten worden.
Lenaerts: “De digitalisering van de afvalstoffenregistratie of nieuwe, uitgebreide regels rond depollutie; in de loop der jaren zijn er veel wetten en regels bijgekomen, die hier en daar gepaard gingen met de nodige weerstand. Bedrijven moesten aanzienlijk investeren om bij te blijven, denk bijvoorbeeld aan de verplichting van vloeistofdichte ondergronden.”
“Want nu vanzelfsprekend lijkt, was ooit baanbrekend. Maar uiteindelijk heeft dit alles bijgedragen aan een veel transparanter en milieuvriendelijker systeem. Vandaag de dag hebben we zicht op elke afvalstroom. We weten precies wat waar naartoe gaat. Terecht, want zo kunnen we het milieu beter beschermen en voorkomen dat olie in de grond sijpelt.”
Veranderingen
Een groot verschil ten opzichte van de beginperiode is de langere gemiddelde levensduur van wagens, ziet Lenaerts. Die is gestegen van 12 naar bijna 19 jaar. Dat komt door een betere wagenkwaliteit en de komst van een oplossing voor het zogenoemde roestprobleem, dat voorheen veel auto’s parten speelde. En tijdens de COVID-19-periode stonden veel auto’s stil door de lockdowns. Ook zorgden problemen in de aanleveringsketen en tekorten aan halfgeleiders de voorbije jaren voor extreem lange wachttijden voor nieuwe auto’s, waardoor 'oude' auto's noodgedwongen langer meegaan.
Overgang naar batterijen
Na de voertuigrecyclage was het niet meer dan logisch dat invoerders Febelauto verzochten om zich ook over de recyclage van HEV-batterijen in elektrische voertuigen te ontfermen, toen deze op de markt kwamen. “Dat was voor mij persoonlijk ook een kantelpunt”, zegt Lenaerts. “Na 14 jaar vroeg ik mij af of ik niet toe was aan een nieuwe uitdaging, maar toen het verhaal van de batterijen erbij kwam, vond ik dat enorm boeiend. Hoogspanningsbatterijen brachten een heel andere dynamiek met zich mee.”
Febelauto ging opnieuw in overleg met de gewesten. Samen stelden de partijen normen op voor de verwerking van batterijen. Daarnaast werden erkende centra+ opgetuigd, die volledig zijn uitgerust om de recyclage van EV’s te verwerken.
Recyclage én hergebruik
Momenteel zijn 6 van de 107 locaties een erkende centra+. Dat dit aantal nog relatief beperkt is, komt vooral door het feit dat de instroom van afgedankte elektrische voertuigen ook nog beperkt is. Daar komt natuurlijk verandering in. Verschillende bedrijven staan al in de startblokken om een erkende centra+ te worden, maar wachten tot de batterijaanwas toeneemt.
Deze centra moeten een veilige opslag voor batterijen kunnen organiseren. Daarnaast moet het personeel over de juiste opleiding beschikken. In België gebeurt dit via opleidingscentrum Educam, waar een HEV1- of HEV2-certificaat behaald kan worden.
Naast de recyclage kreeg de voorbije jaren ook het hergebruik van batterijen een impuls, waarvoor Febelauto onder meer samenwerkt met Watt4ever. Afgedankte EV-batterijen krijgen zo een tweede leven als circulair energieopslagsysteem, bijvoorbeeld in de zonne-energie.
België gidsland
In 2023 zamelde Febelauto in België 5.714 HV-batterijen in. 85% van de opgehaalde batterijen werd verwerkt (hergebruik, herfabricage, herbestemming of recyclage), de resterende 15% werd tijdelijk gestockeerd. Ongeveer 50% van de HV-batterijen werd hergebruikt, de overige 50% ging naar recyclage voor de recuperatie van de grondstoffen. Met deze cijfers behoort België ook op het vlak van EV’s tot de Europese top.
We zijn erg trots op onze pioniersrol”, zegt Lenaerts, die het Belgische succes verklaart door een combinatie van een innovatieve shreddersector en een recyclestimulerende overheid. “Het gebruik van circulaire batterijen levert 80% minder CO2-uitstoot op in vergelijking met het kopen van nieuwe batterijen. Onze circulaire batterijen gebruiken gerecyclede modules, waardoor geen nieuwe mijnbouw nodig is – een enorme winst voor het milieu.”
Uitdagingen
Hogere volumes & LFP-batterijen
Het gaat dus goed, maar de overgang naar elektrische recyclage is nog niet lang voltooid. Sterker, de markt moet eigenlijk nog écht loskomen. Of Bedrijven een hogere toestroom al aankunnen? “Daarvoor hebben ze juist hogere volumes aan afgedankte EV’s nodig, om zo de grote machines en industriële processen efficiënter te laten draaien”, zegt Lenaerts. Een andere belangrijke uitdaging, stelt Lenaerts, is het voorkomen van overproductie van batterijen. “Het is essentieel dat we niet te veel produceren, maar juist efficiënt omgaan met de middelen die we hebben.”
Ook op technologisch vlak is er nog ruimte voor verbetering. Zo is nog weinig technologie beschikbaar voor het recycleren van LFP-batterijen (lithium-ijzer-fosfaat). Dat komt omdat de waarde van deze batterijen relatief laag is. Bedrijven richtten zich tot dusver vooral op de recyclage van batterijen met hogere materiaalwaarden, zoals kobalt en nikkel. Echter zijn LFP-batterijen relatief stabiel en hebben ze daardoor veel potentieel in de wereld van energieopslag.
De batterijverordening
De grootste uitdaging voor de sector is de implementatie van de Europese batterijverordening. “Dat wordt een gamechanger”, zegt Lenaerts. Toekomstige batterijen moeten voor een deel gemaakt zijn van gerecycleerd materiaal, zoals lithium, kobalt of mangaan.
"Bedrijven hebben hogere volumes aan afgedankte EV’s nodig om de grote machines en industriële processen efficiënter te laten draaien"
Het doel is om batterijen van dezelfde kwaliteit te produceren als wanneer ze uit nieuwe grondstoffen zouden bestaan. Elke batterij zal een soort ‘batterijpaspoort’ krijgen, zodat precies te volgen is waar de batterij zich op een bepaald moment in zijn levenscyclus bevindt. Daarnaast is ook de nieuwe verordening voor afgedankte voertuigen aanstaande.
Aziatische voertuigen
“Daarnaast wil ik dit jaar verder gaan kijken dan Europa", zegt Lenaerts. "We weten dat elektrische voertuigen vaak uit Azië komen. Daarom gaan we dit jaar voor het eerst naar een grote conferentie in Shanghai (CN). Een punt van zorg is dat sommige Aziatische fabrikanten batterijen produceren waarbij de cellen op een manier worden gemonteerd die in strijd is met Europese regelgeving. Dat moeten we goed onderzoeken.”
Zo is er nog veel werk aan de winkel voor Febelauto, zegt de directrice. “We staan voor een spannende en uitdagende periode. Ik heb de ambitie om te blijven bijdragen aan deze ontwikkelingen en kijk ernaar uit om verder vorm te geven aan onze organisatie en sector.”
