NEGEN TIPS OM BAKKERSASTMA TE VOORKOMEN

15 procent van de bakkers heeft Farinose

Dertig procent van de bakkers wordt getroffen door een grondstofallergie, vaak aan tarwe of rogge. De helft van hen vertoont symptomen van bakkersastma zoals kortademigheid, piepende ademhaling, hoesten en niezen. Deze beroepsziekte heeft een zware impact op de gezondheid, maar kan in principe volledig voorkomen worden door het inademen van bloemstof zo veel mogelijk te vermijden. Hoe je dat doet, lees je in onze negen onmisbare tips.

GRONDSTOFALLERGIE DOOROVERDADIG INADEMEN BLOEMSTOF

Bakkersastma is de meest gerapporteerde vorm van beroepsastma. Bakkersastma of farinose wordt veroorzaakt door het overdadig inademen van bloemstof. Je krijgt deze beroepsziekte door een grondstofallergie aan specifieke allergenen in meel zoals eiwitten, meel- en graanstof, en dat bij zowel tarwe als andere graansoorten. De ziekte manifesteert zich doorgaans in de eerste jaren waarin er met meelstof gewerkt wordt, maar soms steken de klachten pas later de kop op. De ernst van bakkersastma mag niet onderschat worden. Het Fonds voor Beroepsziekten in België meldde dat in 2012 twaalf personen overleden zijn ten gevolge van farinose. Sensibilisering en preventie zijn dus zeker aan de orde.

30 PROCENT BAKKERS HEEFT LAST

Uit onderzoek van de arbeidsinspectie (Toezicht op het Welzijn op het Werk) bij een dertigtal ambachtelijke bakkerijen uit de provincie Antwerpen blijkt dat dertig procent van de bezochte bakkerijen al geconfronteerd werd met de beroepsziekte. Bijna overal overschreed het bloemstofgehalte in de lucht de grenswaarde, soms zelfs tot twintig maal. De grenswaarde voor bloemstof bedraagt 0,5 mg/m³. Uit een ander onderzoek, van de Bakkerspoli in Nederland, blijkt dat dertig procent van de bakkers last heeft van een grondstofallergie. De helft daarvan heeft daadwerkelijk bakkersastma.

SYMPTOMEN

Farinose is een allergische reactie van de luchtwegen. Het gaat gepaard met verschillende klachten zoals aanvallen van benauwdheid, hoesten, niezen, oogklachten, opgeven van slijm, neusklachten, moeilijkheden met ademhalen en een piepende ademhaling. De ziekte heeft invloed op het immuunsysteem, met als gevolg dat je gemakkelijker vatbaar bent voor andere ziektes. Ten slotte kan er na verloop van tijd sprake zijn van aspecifieke, hevige reacties op koude, stof, rook en andere prikkels voor de luchtwegen.

VERMIJD INADEMEN VAN BLOEMSTOF

1. draag een mondmasker

Wanneer je dagelijks met bloemstof in contact komt, is het gebruiken van een mondmasker cruciaal. Het beschermt mond, neus en kin tegen stof, maar niet tegen gassen.

 2. installeer een afzuigsysteem

Het verminderen van opwaaiend stof in de werkplaats blijft belangrijk, ook wanneer je een mondmasker gebruikt. Een degelijk afzuigsysteem kan de kans op bakkersastma aanzienlijk verminderen. Het neemt namelijk de oorzaak, het opwaaiende stof, weg. Je installeert afzuigsystemen het best op plaatsen waar het stof ontstaat, zoals boven de weegplaats of mengkuip. Wekelijks wordt er bij het reinigen van de filters tot een volledige emmer bloem uit het systeem gehaald, stof dat je anders inademt. Bovendien krijg je ook een nettere bakkerij.

  3. Vermijd openstaande zakken

In de opslagruimtes zijn openstaande en gescheurde zakken vaak de oorzaak van bloemstof. Sluit geopende zakken dus goed af en vermijd gescheurde zakken.

4. Gebruik een stofzuiger, Geen perslucht

Schoonmaken zorgt in de bakkerij voor veel opvliegend stof. Perslucht, handborstels en bezems zijn hierbij de grootste oorzaak. Kies daarom in de plaats voor een (industriële) stofzuiger. Het gebruik van een stofzuiger veroorzaakt, in vergelijking met perslucht, tot zestig procent minder stof in de bakkerij. Let er wel op dat het een stofzuiger is met een HEPA-filter, want die houdt ook fijnstof tegen.

5. Gebruik een schep bij het afwegen

Gooi bloem en andere droge poederingre-diënten nooit rechtstreeks in een mengkom, want dat zorgt voor veel opvliegend stof. Gebruik in de plaats een schep om de ingrediënten voorzichtig vanuit de verpakking over te brengen naar de mengkom.

6. breng de meelgeleidingsslang tot diep in de mengkuip

Bij het storten van grondstoffen uit silo's ontstaat er minder stof wanneer je een flexibele, lange meelgeleidingsslang gebruikt. Zorg dat de slang tot diep in de mengkuip reikt, want een te grote afstand leidt tot grote hoeveelheden opstuivend meel. Kies bij voorkeur voor een meelgeleidingsslang die uit gladde materialen gemaakt is, zodat er minder stof achterblijft.

7. Vouw lege zakken rustig op

Scheur zakken niet open bij het inbrengen van zakken bloem. Open liever de zak ter hoogte van de stikdraad en deponeer de inhoud langzaam in de mengkuip.

Maak de storthoogte hierbij zo klein mogelijk. Vermijd bruuske bewegingen bij het opvouwen van lege zakken en plaats de opening van de zak niet richting je gezicht, wél richting het afzuigsysteem.

8. Kies een kneder met deksel

Bij het bereiden van het deeg ontstaat het meeste stof tijdens de start van het kneedproces. Kies daarom voor een kneder met een deksel, zodat je de mengkuip kunt afsluiten. Zet de kneder op de laagste snelheid bij de aanvang van het proces. Zodra de droge en natte ingrediënten goed gemengd zijn, kun je de snelheid opdrijven. Plaats je afzuigsysteem net boven of achter de kneder.

9. gebruik stuifarme bloem

Het gebruiken van strooibloem zorgt voor veel opstuivend stof in de bakkerij. Beperk bij de verwerking van het deeg daarom de hoeveelheid strooibloem op de werktafel. Werk met een zeef en hou die net boven de werktafel. Kies, indien mogelijk, voor werkbladen van inox, rvs of polyethyleen. Als alternatief voor strooibloem kun je gebruikmaken van stuifarme of stuifvrije bloem. Als je dit niet wilt aankopen, kun je het gemakkelijk zelf maken. Dat doe je door strooibloem te mengen met een kleine hoeveelheid zonnebloemolie. 15 gram olie is hierbij voldoende voor 2 kilogram bloem.

BAKKER GETUIGT

De 37-jarige Bertjan Jansen uit het Nederlandse Winschoten werkte al vijftien jaar als bakker toen de diagnose gesteld werd van bakkersastma. Hij wilde zijn werk niet opgeven en besloot voort te werken. Tot in 2016 bij de Bakkerspoli van Nederland werd vastgesteld dat de situatie onhoudbaar was geworden. “Mijn longinhoud was verminderd met dertig procent, als ik langer zou doorgaan, was er een kans op COPD (chronisch obstructief longlijden, n.v.d.r.). Ik moest onmiddellijk stoppen in de bakkerij. Uit het onderzoek bleek ik allergisch te zijn aan meerdere stoffen: tarwe, rogge, mais en alfa-amylasa. Achteraf gezien had ik al veel langer last. In het begin moest ik vooral niezen van sommige soorten meel. Uiteindelijk kreeg ik ook last van een loopneus, ontstoken wondjes en benauwdheid. Die benauwdheid was de grootste boosdoener. Op het einde van mijn loopbaan moest ik om de vijf minuten naar buiten om zuurstof te krijgen, want ik werd kortademig en angstig. Ik werd in contact gebracht met een jobcoach en in april 2017 kon ik aan de slag op mijn nieuwe job als buurtjongerenwerker, die mij op het lijf geschreven is. Sinds een halfjaar gaat het ook weer beter met mijn gezondheid, sporten kan ik weer normaal en ik heb in het dagelijkse leven weinig tot geen last. Maar, het wordt nooit zoals het was. Bij blootstelling aan meel word ik meteen weer getriggerd."