Trends in koeltoonbanken

- KAAS CORRECT KOELEN
- MEENEEMARTIKELEN KOELEN
- CHOCOLADE KOELEN

Koeltoonbanken kiezen gebeurt in deze tijd van verstrengde voedselveiligheid het best niet zuiver op basis van de uitstalmogelijkheden. Hoewel de voedings­waren in deze presentatiekoelmeubelen minder lang verblijven dan producten in bewaarkoelmeubelen, doen winkeliers er toch goed aan om de producthoud­baar­heid niet naar de achtergrond te verwijzen. Ontdek hier behalve de aandachtspunten rond koeltoonbanken ook de soorten, de koelmethodes, de milieu­problematiek en tendensen.

Kunst van het koel houden

Technisch gezien verschillen koeltogen niet opmerkelijk van andere koelinstallaties. Toch is het garanderen van een constante binnentemperatuur in presentatiekoelmeubelen net iets minder evident dan bij bewaarkoelmeubelen. Het grootste verschil is dat in presentatiekoel­meubelen (met glazen afscherming ter bescherming van het product) de bederfelijke voedingsmiddelen in principe minder lang houdbaar zijn vanwege de kwalijke inwerking van licht en lucht op verpakt of onverpakt voedsel.

kwaliteitsparameters

• De werkingstemperatuur volgens klimaatklasse
• De footprint (nuttige laadruimte ten opzichte van het ingenomen vloeroppervlak)
• Het design (kleuren, verlichting, materialen, vormgeving …)
• Het verbruik, beïnvloed door:

1. Koudemiddelkeuze en koelsysteem;
2. Verlichting: tl of leds;
3. Laagverbruik EC-ventilatoren of traditionele ventilatoren;
4. Anticondensatie: glasverwarming of speciale buitenventilatie.

WELKE MODELLEN?

Koeltoonbanken bestaan in uiteenlopende vormen, met laag glas (zelfbedieningstogen) of hoog glas. Hoog glas kan gebogen of recht zijn, gefixeerd, ofwel opgaand schar­nierend (op gasdrukveren) of neerklapbaar (scharnierend op profiel onderaan). Bepaalde modellen hebben een extra gekoelde reserveruimte onderin, terwijl andere modellen ontworpen zijn rond extra en hogere uitstalruimte. Naast vrijstaande modellen zijn er overigens ook kleinere opzetvitrines voor op toonbanken. Al enige tijd kiezen winkeliers eerder voor recht glas dan voor gebogen glas, hoewel gebogen glas strikt gezien een betere luchtstroming genereert. Bij rechte glaspartijen is er het best een horizontaal ‘retourglas’ aanwezig voor minder invloed van buiten de koelruimte en een adequate koeling van de laadruimte.

welke kleuren?

Een courante achtergrondkleur is zwart of grijs, om producten beter te laten uitkomen. Dat vraagt meer uitlichting, wat de houdbaarheid van het product beïnvloedt. Donkere kleuren absorberen immers meer licht, dit moet gecompenseerd worden. Te felle ledverlichting (samen met natuurlijk of extra ledomgevingslicht) kunnen gekookt voedsel en salades een andere kleur geven. Traditionele leds zijn vrij blauw (wit met veel blauwtinten), zodat je polair wit krijgt, waardoor vleesproducten er lijkbleek uitzien. De oplossing is roze verlichting gebruiken of via lichtfiltering het product beter tot zijn recht laten komen.

WELKE KOELMETHODE?

Geforceerde koeling

Bij een geforceerde koeling blazen een of meerdere ventilatoren onder het presentatievlak in de koeltoog lucht door de hele gekoelde laadruimte. Het voordeel van dergelijke systemen is dat de producten quasi altijd op de juiste temperatuur blijven, op voorwaarde dat er goed is na­gedacht over hoe de lucht stroomt. Het nadeel van een geforceerde koeling is dat onverpakte producten sneller kunnen uitdrogen als de luchtsnelheid te hoog is. Maar dat hoeft niet overal per se een probleem te zijn. Vele frituren en andere fastfoodhandels bijvoorbeeld gebruiken koeltogen met kleinere koelelementen, waarbij een sterkere ventilatie het nodige koelvermogen helpt bereiken. De uitbater plaatst producten zoals frikandellen in bevroren vorm in de laadruimte om die onder gecontroleerde omstandigheden te laten ontdooien om bakklaar te zijn. Een mogelijk nadeel is dat bij goedkopere modellen de kleinere koelelementen onbehandeld zijn. Als er dan producten zoals een mosselpotje worden uitgestald, kan dat een impact hebben op de levensduur van de koelelementen. Koelelementen komen namelijk in contact met dampen van voedingswaren, en in het mosselvoorbeeld kunnen daarop bijvoorbeeld zure dampen agressief inwerken.

Statische koeling

Bij modellen met een statische koeling gebeurt het koelen zuiver door het koelelement, zodat er enkel een natuurlijke luchtcirculatie plaatsvindt. Een voordeel is de gunstige prijs, een nadeel het feit dat de veel lagere verdampingstemperatuur uitdroging veroorzaakt, vaker ontdooiing vereist en dus ook meer verbruikt. Bovendien is de temperatuur moeilijker uniform te houden. Zuiver statische koeling tref je dan ook nog zelden aan, tenzij in combinatie (zie hierna, dubbele koeling) of met luchtactivatie. Luchtactivatie is de combinatie van een statische verdamper met een apart opgestelde ventilator voor het verkrijgen van een gelijkmatige temperatuurverdeling. Producten te hoog stapelen in de koelruimte is overigens uit den boze – in de koelruimte is in vele gevallen een indicatie (laadlijn) aangebracht die aangeeft tot waar producten mogen komen voor een adequate koeling.

Dubbele koeling

De duurste modellen hebben een dubbele koeling: statische koeling én ventilatie. Dergelijke koelvitrines hebben dan een zogenaamde plaatkoeling en een licht geventileerde steunverdamper. De benaming plaatkoeling duidt op de koeling vanuit de inox bodemplaat, waar onderaan gebundelde koelleidingen vastgemaakt zitten die de basiskoeling leveren. De steunverdamper of gevinde koeler op de rugzijde van de toog of aan de bedienzijde zorgt dan met een lichte ventilatie voor de noodzakelijke aanvulling om de volledige laadhoogte op ongeveer de­zelfde temperatuur te houden. Die omloop­koeling zorgt eveneens voor een degelijke vochthandhaving. Er bestaat nog een tussenvorm met onder de inox bodemplaat een omloopluchtbeweging die koelt via een kanaalsysteem, dus onder het product door en vervolgens boven het te koelen product. De bodemplaten zijn bij die variant demontabel. Bij de duurdere koelvitrines met gecombineerde koelmethode is er sprake van een zachtere luchtbeweging, en de koelelementen hebben een laklaag of een ingebakken harslaag (cataforeselaag) ter bescherming tegen dampen. Beide beschermingsmethoden gaan gepaard met een zekere (maar beperkte) isolerende werking, waardoor koelelementen goed gedimensioneerd moeten zijn.

TRENDS IN KOELTOONBANKEN

WERKEN AAN HET MARKTGEVOEL

Retailers zetten steeds meer in op de beleving van hun klanten. Winkels willen hen het gevoel geven dat zij zich op een markt bevinden. Boodschappen doen moet meer zijn dan louter een noodzaak, de klant moet zich goed voelen in de supermarkt. Ook koel- en diepvriestoestellen dragen tegenwoordig bij tot dat marktgevoel:

• inzet van houtaccenten: het streven naar die huiselijke, artisanale sfeer uit zich onder meer in de vormgeving van vries- en koelmeubelen en de materialen waarmee die worden gebouwd. Steeds meer koelbanken zijn bijvoorbeeld afgewerkt met accenten in imitatiehout.
• meer open toestellen: om het marktgevoel te scheppen, keren supermarkten ook meer en meer terug naar koel- en diepvriesmeubelen (kistmodel) die niet gesloten maar open zijn. Of meubels waaraan een klant zich op kalme dagen zelf bedient, maar waar hij op drukke dagen verder geholpen wordt door een winkelbediende.
• tegelijkertijd meer wandkoelers met deuren: de trend van open koeltoestellen zien we niet bij de diepvriezers en de meubels met zuivelproducten. Deze artikelen bieden retailers vandaag meer dan ooit aan in wandkoelers met deuren, om de koude zo veel mogelijk in de toestellen te houden. Op dit streven naar energie-efficiëntie gaan we meteen dieper in.
• led-verlichting: qua verlichting zetten supermarkten volop in op led, ook in de koeltoestellen en diepvriezers. Dit bespaart energie én draagt bij tot die aangename winkelervaring. Ledlampen stralen bovendien minder warmte uit. Lichten vormen dus niet langer een extra warmtebron in de koel- en diepvriesmeubelen. Zo kunnen de producten daarin optimaal gekoeld worden, tegen een optimaal energieverbruik.

steeds vaker CO2 als koudemiddel

In 2020 zijn koelmiddelen met een GWP (Global Warming Potential, of eigenlijk serre-effect) groter dan 2.500 verboden voor nieuwe toepassingen. In 2030 mogen enkel nog koudemiddelen met een GWP onder de 150 gebruikt worden. Vanaf volgend jaar is dus onder meer het gebruik van R404A (GWP 3922) verboden in nieuwe installaties. Dat was tot nu toe een erg populair koudemiddel voor onder meer koelvitrines. Door de strengere milieuregelgeving wordt steeds meer gekeken in de richting van natuurlijke koudemiddelen zoals ammoniak (R717, GWP 0), propaan (R290, GWP 3) en CO2 (R744, GWP 1). Voor kleinere aggregaten met ingebouwde koelgroep komt propaan in aanmerking. Dat gas toepassen bij een koelgroep op afstand is niet mogelijk. In centrale systemen voor winkelmeubelen neemt de populariteit van CO2 toe. Voorlopig voornamelijk voor installaties met grotere capaciteiten.

CO2 scoort op alle vlakken sterk als koudemiddel, maar heeft een aanzienlijk nadeel: de werkingsdruk kan makkelijk oplopen tot 40 à 60 bar, wat om extra aandacht vraagt bij het ontwerp (en onderhoud!) van de installatie. Tussenin zitten er nog synthetische alternatieven. R452A (GWP 2141), R448A (GWP 1387) en R449A (GWP 1397) zijn de bekendste voor koelmeubelen. Op de R455A (GWP 148) blijft het wachten, dat koudemiddel vereist immers een uitgebreidere risico­analyse. De Belgische regio’s geven ecologiepremies voor milieuvriendelijke investeringen.

Een greep uit het aanbod:

• Bossuyt Shop Interiors 
• Crionovo
• Fieuw Koeltechniek
• Frigomil
• Lemmens Winkelinrichting/Lemcool Koeltechniek