"Onder druk wordt alles vloeibaar"
Als het afgelopen jaar ons iets heeft geleerd, is het wellicht dat veel zaken die we als zekerheid zagen, plotseling veel minder zeker bleken te zijn. Dit doet denken aan de oude engineeringwijsheid: “Onder druk wordt alles vloeibaar”. Plotseling bleken bijeenkomsten die absoluut face-to-face plaats moesten vinden, best via een video- of zelfs audioverbinding te kunnen. Plotseling bleek dat thuiswerken best kon, hoewel veel bedrijven na uitgebreide studies hadden besloten dat dit niet mogelijk was. Plotseling bleek de CO2-uitstoot best (tijdelijk) lager te kunnen. Plotseling bleek het bestaan van de ochtendspits niet meer een natuurwet te zijn.
Maar is dit niet iets dat we ook zonder coranacrisis hebben zien gebeuren, hoewel misschien in een lager tempo?
Ik kan me nog herinneren dat (inderdaad, lang geleden) tijdens een conferentie iemand vroeg of het geen probleem was dat een proces wel erg veel CO2 produceerde, dat allemaal naar de atmosfeer moest worden afgevoerd. Dit leverde indertijd veel verbaasde blikken op: CO2 was toch onschuldig, en zat van nature al in de atmosfeer? Tegenwoordig zou het vreemd gevonden worden als deze vraag niet gesteld werd!
kritisch op aannames
Als ik tijdens mijn studie had voorgesteld warmte in een chemische fabriek op te wekken met elektriciteit had me dit waarschijnlijk een meewarige blik van de docent opgeleverd: elektriciteit was daarvoor veel te duur, en de opwekking en het transport was niet efficiënt. Warmte wekte je gewoon ter plaatse op door verbranding, misschien nog met stoom als tussenstap, maar dat was het wel. Nu beginnen we daar toch anders naar te kijken.
"Een massabalans blijft sluiten en de wetten van de thermodynamica blijven geldig"
Nog niet zo lang geleden werd de verbranding van biomassa als een prima alternatief gezien voor fossiele brandstoffen, inmiddels wordt ook hier alweer kritisch naar gekeken.
Misschien moet de les hieruit zijn: wees altijd kritisch op aannames, ook al lijken ze nog zo duidelijk en onaanvechtbaar. Als technologen weten we als geen ander dat de resultaten van ons werk vallen of staan bij de aannames die we maken. Meestal zijn dat aannames op “kleine” schaal: is een bepaalde bijdrage verwaarloosbaar; welke bijzondere operating cases nemen we nog mee voor het ontwerp etc. De bovenstaande voorbeelden zijn van een wat andere orde, en hebben invloed op de manier waarop we naar een hele industrie kijken. Toch blijkt het dus belangrijk om ook die kritisch te bekijken!
Overigens: ook de oude wijsheid “onder druk wordt alles vloeibaar” bleek bij nader inzien niet altijd waar. Er blijven gelukkig ook uitgangspunten die we als technoloog als onveranderlijk kunnen blijven beschouwen: een massabalans blijft sluiten, de wetten van de thermodynamica blijven geldig. Laten we dat in het enthousiasme over nieuwe denkrichtingen ook niet vergeten!
dr. J.C. Göebel - Technical Director Process Engineering, Fluor
