Zó maakt u uw bedrijf klaar voor de toekomst

Terugblik op ons seminar in het bierkasteel

'Hoe maakt u uw voedingsbedrijf futureproof?' Dat was de centrale vraag tijdens het allereerste Food Process seminar, dat in november plaatsvond in het Bierkasteel in Izegem. Een handvol experts focuste zich in hun lezingen op de thema's duurzaamheid, technologie en mensen, die later ook nog aan bod kwamen in het afsluitende debat met de managers van twee Factories of the Future. Zo staan we nu een grote stap dichter bij het antwoord op die vraag...

energiebesparende maatregelen

Vooreerst gaf Dirk Van den Broecke als 'energie-ontzorger' toelichting bij het EFES-project (Easy Food Energy Savers) van Fevia Vlaanderen, dat zijn oorsprong vindt in de Vlaamse energiewetgeving. Daarin wordt er een onderscheid gemaakt tussen energie-intensieve en niet-energie-intensieve bedrijven, met een jaarlijks verbruik van 0,1 PJ als grens hiertussen. Het project richt zich specifiek naar niet-energie-intensieve voedingskmo's. In tegenstelling tot de grote ondernemingen, moeten zij geen verplichte vierjaarlijkse energie-audit ondergaan, al worden ze hier wel toe gestimuleerd. 

Dankzij het gesubsidieerde EFES-project kunnen deze bedrijven de ontzorger gratis inschakelen, om zo makkelijke besparingsmaatregelen te detecteren. "Ik focus mij bij het bedrijfsbezoek op de quick wins, met een terugverdientijd onder de vijf jaar. Typische voorbeelden zijn verlichting, de isolatie van leidingen en perslucht. Vervolgens ondersteun ik de bedrijven ook bij de uitvoering van de voorgestelde maatregelen. Dit door offertes op te vragen en die te beoordelen, of eventuele premies aan te vragen", zei Van den Broecke.

45 Vlaamse kmo's meldden zich al aan voor het project. "53% van hen onderzoekt minstens één energiebesparende maatregel en 42% heeft al minstens één maatregel uitgevoerd. Hun grootste behoeften zijn de identificatie van het besparingspotentieel, onafhankelijk advies en nazicht van de ontvangen offertes", overliep hij de voorlopige resultaten. 

VOEDSELVEILIGE INFRASTRUCTUUR

Johan Roels had het daarna als ondervoorzitter van de Belgische regionale afdeling van EHEDG (European Hygienic Engineering & Design Group) over de hygiënische infrastructuur, als voorwaarde voor voedselveiligheid. Een correct gebouw en een correcte zonering maken immers samen met een correcte personeelshygiëne deel uit van de voedselveilige voedingsfabriek van de toekomst. Dit alles zit vervat in de nieuwe guideline 44 ('Hygienic design principles for food factories'), wat gevalideerd wordt in document 34 ('Integrating hygienic entities'). 

"Wanneer er minder bewaarmiddelen worden gebruikt, worden de voedselveilige zonering en flow des te belangrijker"

"Daarbij wordt een industriële site onderverdeeld in vier gebieden: de fabrieksomgeving, het -terrein, het -gebouw en tot slot de eigenlijke productie-omgeving hierbinnen. Die laatste is natuurlijk de belangrijkste als het over voedselveiligheid gaat. Die kunnen we op zijn beurt onderverdelen in vijf zones: van high care, medium care en basic care tot de transferzones voor het personeel en de niet-productiegerelateerde zones, zoals de kantine en receptie. De ideale productflow gebeurt telkens van basic care (goederenontvangst), over medium care (primaire processen en bacteriologische afdoding) tot high care (afvullen), en van daaruit gaan de verpakte eindproducten opnieuw naar een basic care zone. Wanneer medewerkers zich hiertussen willen bewegen, moet dit telkens via een transferzone met voorzieningen voor de persoonlijke hygiëne gebeuren", legde Roels uit. 

In die verschillende zones gelden bovendien telkens andere vereisten qua luchtkwaliteit, afwerking van equipment, reinigbaarheid van installaties ... Daarover moet dus goed worden nagedacht bij de bouwplannen voor een nieuwe fabriek of een renovatie van een fabrieksgebouw.

Ondersteuning via EXTENDED Reality

Extended Reality is de overkoepelende term voor Virtual, Augmented en Mixed Reality. Fabian Di Fiore is de projectleider van de VLAIO-proeftuin 'AR4Industry', rond de ondersteuning voor laboranten, procesoperatoren en onderhoudstechnici, via deze nieuwe technologieën. Het doel daarvan is om bedrijven via een marktbevraging en demonstraties hierover te sensibiliseren, om hen zo uiteindelijk te stimuleren om de technologie te gaan toepassen.

"Typische praktijkvoorbeelden zijn remote assistance bij assembleer- of onderhoudstaken, het digitaliseren en vereenvoudigen van werkinstructies (operator guidance, smart picking), of het capteren van good practices om dit dan te kunnen aanwenden in trainingen (virtual training). Een concrete case uit de voedingsindustrie is de virtuele weergave van hoe een metaaldetector gebruikt moet worden, tot aan de ijking toe, zonder daarvoor effectief naar de werkvloer te moeten gaan en daar de productie te onderbreken", schetste hij de voordelen.  

Dit is natuurlijk erg handig voor de opleiding van nieuwe medewerkers, laaggeschoolden, zij-instromers of buitenlandse werkkrachten, zoals je die veelvuldig aantreft in de voedingsindustrie.

Human-centered food organisation

Zo kwamen we uit bij de mens in het technologieverhaal, waar Lieven Eeckelaert van Workitects en Karl Boumans van Flanders' FOOD vooreerst dieper op in gingen. Zij hadden het namelijk over een human-centered arbeidsorganisatie, die gericht is op werkbare jobs en een wendbare productie.

"De voedingssector is een typische VOCA-omgeving - 'volatiel, onzeker, complex en ambigu' - waar de prestatie-eisen stijgen en de organisatie onder druk komt te staan. In een klassieke, functionele organisatiestructuur, is er veel afstemming tussen de verschillende diensten nodig om zaken te kunnen realiseren. Een andere manier van organiseren is een stroomsgewijze structuur, waarbij multidisciplinaire teams bepaalde procesdelen samen oppakken. Hierbij is er dan een hoge intensiteit van interactie binnen de teams, maar een lage intensiteit tussen de teams onderling", zei Eeckelaert. Hij gaf een mogelijk organisatiecanvas mee, met zowel mensgerichte als technische bouwstenen, die een logisch samenspel zijn van prestaties, organisatie, relaties en jobs.

Boumans gaf daarbij nog toelichting rond het lopende project 'Operator 4.0'. "Daarin onderzoeken we de impact van digitalisering op de jobinhoud en het welbevinden van operatoren. Tegelijk willen we kortgeschoolde werknemers optimaal laten functioneren in die steeds complexer wordende productieomgeving, dankzij de inzet van digitale tools, om zo een antwoord te bieden op de schaarste aan technische profielen op de arbeidsmarkt", sprak hij. 

Loopbaanfonds voor werknemers en werkgevers

Vervolgens deed Lieve Ruelens van Alimento het recent gelanceerde sectorale loopbaanfonds uit de doeken, met voordelen voor zowel werknemers als werkgevers in de voedingsindustrie. Dit kwam er als reactie op de veranderende jobs, als gevolg van de digitalisering.

"We willen de sector en de jobs aantrekkelijker maken voor toekomstige werknemers"

"Door de groeiende automatisering wijzigen niet alleen de competenties en de eigenlijke jobinhoud, maar ook de verantwoordelijkheden en soft skills, en zien we fenomenen als technostress opduiken. Met het loopbaanfonds willen we bedrijven en hun medewerkers ondersteunen om daarmee te kunnen omgaan", klonk het.

"Zo financieren we loopbaanbegeleiding en opleidingen voor werknemers, en kunnen zij een tegemoetkoming verkrijgen voor de kosten van kinderopvang. Daarnaast ondersteunen we ook het personeelsbeleid en de arbeidsorganisatie, door het inschakelen van externe experten terug te betalen. Tot slot begeleiden we bedrijven ook bij het verbeteren van hun arbeidsomstandigheden, zodat de sector en de jobs aantrekkelijker worden voor de huidige en toekomstige werknemers", somde ze op.

Debat met managers van voorbeeldfabrieken

Na deze lezingen, gingen Johan Dekeyzer van Dekeyzer-Ossaer en Pepijn Verhaeghe van Vandemoortele Izegem nog met elkaar in debat. Daarbij deelden zij hun eigen inzichten rond duurzaamheid, technologie en mensen. 

• Dekeyzer: "De duurzaamheidsinspanningen spelen zich in ons vleesverwerkend bedrijf af op drie vlakken: people, planet en profit. Naast de ecologische aspecten, zoals energiebesparing in de productie en het beperken van voedselverspilling, streven we dus ook duurzame businessmodellen na binnen onze waardeketen. En daarbij betrekken we dan zowel leveranciers, klanten als onze eigen medewerkers op een duurzame manier."  
• Verhaeghe: "Ook bij ons als margarineproducent is dit natuurlijk een hot topic dat hoog op de agenda staat. Ik mag stellen dat wij heel vooruitstrevend zijn met onze responsable sourced palmolie. Daarnaast zijn we ook bezig met duurzamere verpakkingen en proberen we de markt hiermee vóór te zijn."
• Dekeyzer: "Think digital, be human. Alles moet tegenwoordig sneller, efficiënter en prijsbewuster gebeuren, maar zo dreigt het werk onpersoonlijk te worden. Digitalisering moet ten dienste staan van de medewerkers, om hun werk te vergemakkelijken. De mensen staan dus centraal en wij automatiseren niet om hen te vervangen. Integendeel, want handen blijven altijd nodig. Bovendien hebben wij slagers nodig, met anatomische kennis van karkassen."
• Verhaeghe: "Ik merk dat betrokkenheid een goeie motivator is. Duid dus de business-strategie, deel de key figures en maak de medewerkers duidelijk dat zij daartoe bijdragen. Geef hen daarnaast ook meer autonomie binnen hun teams en laat hen daarbij samenwerken. Zoiets groeit natuurlijk organisch; al doende leert men."
• Dekeyzer: "Mensen motiveren, doe ik als CEO met mijn fameuze drie G's. Ik wil hen laten groeien, stel een goed verdienmodel voorop en streef ernaar om hen geluk of werkvreugde te brengen."  
• Verhaeghe: "Wij zien vergrijzing in het westen als een probleem, maar in het oosten worden de oudere medewerkers masters genoemd. De kennis en ervaring liggen bij hen, dus zijn zij de ideale coaches. Tegelijk moet je ook hén meekrijgen in het digitaliseringsproces, wat hen overigens nieuwe werktrots kan bezorgen. De software moet daarom zodanig ontwikkeld zijn dat ook die non-digital natives vlot mee kunnen." 

Aftermovie

Tijdens een brouwerijbezoek, lezingen en een debat konden de bezoekers volop kennis en inspiratie opdoen. Netwerken kon dan weer tussen de partnerstands. Bekijk het sfeerverslag op onze website, waar u ook alle presentaties en het debat integraal terugvindt.