Het sanitair plan: hoe begin je eraan?

Elke sanitaire installatie start vanuit een sanitair plan, opgedeeld in een sanitair legplan voor de aanvoerleidingen, toestellen en aftappunten; en een rioleringsplan voor de afvoerleidingen. Deze zijn niet alleen broodnodig voor een vlotte installatie, ook bij de keuring voor het gebruik zijn deze documenten onontbeerlijk. Voorts zijn ze handig wanneer er werkjes in huis moeten gebeuren, zodat je weet waar er leidingen lopen voor je in een muur boort. Het opstellen van een sanitair plan doe je altijd in samenspraak met een professional.

 

AANVOER: HET SANITAIR LEGPLAN

Op het sanitair legplan staat uitgetekend waar de toestellen en aftappunten zich bevinden en hoe ze met elkaar verbonden zijn. 

wateraansluiting

Op het sanitair plan komen eerst en vooral de aftappunten en collectoren, rekening houdend met de afvoerbuizen. Het water dat tot aan de aftappunten komt, komt natuurlijk van ergens, het eigenlijke startpunt van je sanitair legplan: de hoofdkraan van de watermaatschappij die de woning van koud water voorziet.

De installatie van die aansluiting tot en met de watermeter wordt uitgevoerd door de watermaatschappij. De andere circuits (voor regenwater, warm water en koud water binnenin de woning) doe je zelf of laat je over aan een professional.

De watermaatschappij kan ook een kraantje installeren om te gebruiken tijdens de bouwwerken. In dat geval wordt er gesproken over een eentapsinstallatie die nadien kan aangesloten worden op je waterleiding. Zodra de leiding gekeurd is, maakt de watermaatschappij de vaste verbinding open en kan je het geïnstalleerde leidingnet definitief aansluiten.

KLASSIEK OF MET COLLECTOREN

Er zijn grosso modo twee systemen om de waterleidingen (zowel warm, koud als regenwater) te leggen: het klassieke systeem en het systeem met collectoren.

Volgens het klassieke systeem takt de hoofdleiding telkens af naar de aftakpunten. Je begint dus met een buis met een grote diameter, en je takt af naar kleinere diameters tot het aftappunt of toestel. De theorie erachter is dat je bij een grotere buis een groter debiet hebt. Er kan dus meer water door. Wanneer je aftakt naar een kleinere buis, wil dezelfde hoeveelheid water door de kleinere opening. De druk stijgt. Dat is belangrijk, want als de leiding langer wordt, vermindert ook de druk.

Bij een systeem met collectoren leg je een leiding met een groter debiet tot aan een collector. Die verdeelt dan het water naar verschillende leidingen. Het voordeel is dat je elke leiding apart kan afsluiten indien nodig. Voorzie hier op elke verdieping van de woning waar water nodig is een collector voor zowel warm als koud water.

TERUGSLAGKLEP
Bij het binnenkomen van het water, net na de meter, moet er een terugslagklep voorzien worden. Niet elk drinkwaterbedrijf plaatst deze terugslagklep samen met de watermeter. Controleer dus steeds of er een terugslagklep staat, zoniet zal je nooit je leidingnet mogen aansluiten op het drinkwaternet. Bij een te grote druk kan je na de watermeter ook een drukverminderaar voorzien. Een te grote druk kan schade veroorzaken aan bepaalde toestellen zoals wasmachines.

Laat het nodige debiet voor elk punt berekenen door een installateur

DRIE LEIDINGNETTEN

De aangeduide aftappunten, toestellen en collectoren moeten uiteraard worden verbonden met elkaar. Er zijn daarvoor drie leidingnetten die je moet aanleggen in een woning:

• Natuurlijk heb je de koudwaterleiding die van de watermaatschappij naar het huis loopt en voorbij de meter daar vertakt naar de verschillende toevoerpunten en toestellen waar koud water voorzien moet worden – op het plan in een blauwe kleur aangegeven. 
• Verder loopt er een warmwatercircuit van de combiketel of boiler naar de verschillende aftakpunten die warm water nodig hebben – rood op het plan. Let op: de leidingen en collectoren van de centrale verwarming worden apart van de leidingen voor warmwaterkranen voorzien.
  
• Als derde systeem wordt er in elke moderne woning een regenwatersysteem aangelegd voor bijvoorbeeld het toilet en de wasmachine – op het plan in een groene kleur aangegeven. Deze leidingen mogen echter nooit in contact komen met die van het stadswater.

Om het overzicht te houden tijdens de installatie, plaats je de drie netten het best systeem per systeem.

WARM EN KOUD WATER

Koud water komt steeds rechts, warm water steeds links aan de aansluitpunten. Op het koude waternet zal je uiteraard je kranen moeten aansluiten maar ook wasmachine, vaatwasser, toilet en je warmwaterwinningssysteem zullen van koud water moeten worden voorzien. Op het warme waternet komt dan je centrale verwarming en de warmwaterkranen die je in je woning wilt voorzien.

STOP- EN AFTAPKRANEN

Voorzie voldoende stopkranen met eventueel ook aftapkranen die kunnen voorkomen dat er stilstaand water langdurig in de leidingen blijft staan. Stilstaand water is namelijk een broeihaard voor de legionellabacterie. Leidingen met stilstaand zullen bij de keuring overigens leiden tot een niet-conform attest.

Denk er ook aan om voldoende aftappunten te voorzien. Wil je bijvoorbeeld een kraan in de bijkeuken of zal je wasmachine ooit moeten verhuizen? Dan ben je het best voorzienig en plaats je deze aftap- en afvoerpunten nu al. Een extra kraan of afvoer bijplaatsen brengt namelijk wat werk met zich mee.

Over de regenwaterinstallatie kan je hier meer lezen.

 

AFVOER: HET RIOLERINGSPLAN

Het rioleringsplan hoort bij de bouwaanvraag en zal dus bij nieuwbouw door de architect worden opgemaakt. Ook bij renovatie wordt het best een rioleringsplan voorzien indien dat nog niet bestaat.

informeer je bij de gemeente

De opbouw van je afwatering moet in lijn liggen met bepaalde regelgevingen die afhankelijk zijn van de locatie van de woning. Bij het aanpassen of plaatsen van je riolering, kan je je dus beter eerst gaan informeren bij je gemeente of rioolbeheerder.

Controleer bij renovatie van de riolering zeker ook eerst bij de gemeente of er geen gemeenschappelijke riolering is met de buren en of er geen erfdienstbaarheid is. In dat geval mag je niet zomaar gaan renoveren en moet dit in overleg gebeuren.

Ook voor de afvoer van het water is een keuring verplicht in geval van eerste ingebruikname, na vaststelling van een inbreuk, of bij aanleg van een nieuwe, bijkomende aansluiting. Daar lees je hier meer over.

 

AANDACHTSPUNTEN
Net voor de aansluiting met de riolering voorzie je ook het best een terugslagklep. Die zal voorkomen dat rioolwater in de afvoerbuizen van je woning kan lopen. Dit is nog niet verplicht, maar als die er is, moet ze steeds bereikbaar blijven. 
De afvoerbuizen van de woning bevinden zich idealiter net iets hoger dan de riolering in de straat. Op die manier vermijd je wateroverlast en geurhinder. De aansluiting van je afvoerbuizen met de riolering in de straat gebeurt door de rioolbeheerder.

ZWART EN GRIJS WATER

Op de meeste plannen zal met een pijl de stroomrichting van het water worden aangeduid. Daarbij wordt eventueel ook de hellingsgraad (1 à 2 cm per lopende meter afvoerleiding) genoteerd. 

Op het rioleringsplan zullen eerst de afvoerbuizen van het zwarte water uitgetekend worden. Die krijgen een bruine kleur op het plan. Dit zijn de afvoeren voor de toiletten en die moeten in een zo recht mogelijke lijn de woning verlaten richting de septische put of het rioolnet. Hierbij worden de nodige controleputten voorzien om verstoppingen op te sporen.

Daarna worden de afvoeren van het grijze water – het huishoudwater – erbij geplaatst in het rood. Dit afvalwater kan zeep- en vetresten bevatten en ook hier worden dus waar nodig controlepunten voorzien.

REGENWATER EN AFVALWATER

Ook voor de afvoer van het regenwater moet je een volledig apart leidingstelsel voorzien. In de waterput moet een overloop voorzien zijn en eventueel ook een aanvullingssysteem om in periodes van droogte de put bij te vullen om bepaalde toestellen in de woning te kunnen blijven gebruiken. Zorg er bij zo'n aanvullingssysteem wel voor dat er nooit een directe verbinding gemaakt wordt met de rest van de binneninstallatie. De bijvulling moet steeds via een onderbreking gebeuren.

SCHEIDING
Regenwaterafvoer en afvalwater moeten overal duidelijk gescheiden worden, zodat regenwater niet samen met het afvalwater richting de riool gaat. Hierbij worden grijsgekleurde buizen meestal gebruikt voor regenwater en roodbruine of oranje buizen voor het afvalwater. Het is dan de bedoeling dat het regenwater naar de regenwaterput en/of infiltratievoorzieningen gaat, of naar een gracht of beek wordt geleid.
Dit is verplicht, maar je moet dit bij een oudere woning vooralsnog niet proactief doen (wel vanaf een afkoppeling). Alle nieuwe gebouwen moeten wel perfect gescheiden afvoeren.

PUTTEN EN INFILTRATIE

Ook septische putten, waterputten en infiltratievoorzieningen worden op het plan getekend.

• Bij de septische put wordt het volume in liter genoteerd.
• Bij de waterput komt opnieuw de inhoud in liter en daarbij nog het aangesloten oppervlak in m² en de locatie van de overloop.
• Bij de infiltratievoorzieningen worden de capaciteit, het volume, de diepte, het aangesloten oppervlak en de locatie van de overloop genoteerd.

WANNEER IS EEN SEPTISCHE PUT VERPLICHT?

Of je al dan niet een septische put moet laten plaatsen bij je woning, is grotendeels afhankelijk van het rioolstelsel, meer bepaald of dat al dan niet is verbonden met een zuiveringsinstallatie. Dat kan je in Vlaanderen opzoeken via het zoneringsplan van de Vlaamse Milieumaatschappij. Bij 'centraal gebied' en 'geoptimaliseerd buitengebied' zit je gekoppeld aan een zuiveringsinstallatie, en hoeft er geen septische put te zijn. Bij 'collectief te optimaliseren buitengebied' is verplicht een septische put te plaatsen voor grijs en zwart water. Individueel te optimaliseren buitengebied is nog een andere regeling, waar een IBA verplicht is.

Let op: of een septische put al dan niet verplicht is, is ook afhankelijk van gemeentelijke bepalingen. Je klopt dus het best eens aan bij het gemeentehuis. Wie een septische put moet laten plaatsen, heeft overigens doorgaans geen vergunning nodig, tenzij je de put dicht bij perceelgrenzen laat plaatsen – informeer je hierover ook bij je gemeente.

BIJ DE AFTApPUNTEN

Elk aftappunt moet in principe voorzien zijn van een afvoerpunt. Er zijn wel uitzonderingen zoals bij het warmwaterwinningssysteem of bij technische kranen.

SIFON EN ONTLUCHTING

Tussen de meeste toestellen zoals het toilet, bad of lavabo en de afvoerbuizen zal er een sifon geplaatst worden die geurhinder moet voorkomen. Om te zorgen dat er steeds water in deze sifon blijft staan zal er net achter de sifon vaak ook een beluchter of luchtsnuiver komen die ervoor zorgt dat de druk voor en achter de sifon gelijk is, waardoor het water niet uit de sifon wordt geduwd.

Naast een beluchter zal er ook een ontluchtingsbuis worden voorzien naar het hoogste punt van de woning. Deze voorkomt dat lucht zich ophoopt in de buizen waardoor het water niet snel genoeg kan wegvloeien.