Met welke factoren rekening houden bij de aankoop van een freesmachine?

Prijs is net zoals de gewenste capaciteit uiteraard een doorslaggevende factor in uw aan­koop, maar daarnaast zijn er wel nog enkele za­ken om mee rekening te houden. De ham­vraag bij freesmachines is: wat wil ik effectief doen met mijn machine? Wie enkel een schuin boordje wil aanbrengen aan plaatmateriaal heeft een andere machine nodig dan iemand die ramen wil frezen of pen-en-gatverbindingen wil produceren. 

Types

Om de diverse types te onderscheiden delen we ze op volgens de aard van de as: vast of kantelbaar en volgens de instelling (manueel of automatisch). Zo kunnen we enkele types onderscheiden:

Machines met vaste freesassen

Een machine met vaste freesas is in theorie de instapversie. De as waarop de frees gemonteerd wordt is hierbij vast, al merken we dat er wel wat interpretatieverschillen zijn bij producenten. Bij sommige producenten gaat het om een echt vaste as, waarbij enkel de frees zelf kan verwisseld worden.

Bij andere producenten betekent een vaste as dat deze enkel niet kantelbaar is, maar wél verwisselbaar. Hier kan dus wel een andere as – zoals een hogesnelheidsfreesas of een andere asdiameter – op gemonteerd worden.

Machines met kantelbare freesassen

Deze machine laat toe om de as te kantelen zon­der de nood aan extra (en duur) gereedschap. Kantelbare assen laten toe om makkelijker onder een hoek te werken, zoals bij het pro­duceren van sierlijsten, afrondingen aan te brengen of het breken van hoeken. De meeste aanbieders bieden machines aan met kantelhoek van ‑45° tot +45 °, met daarbij wat extra tolerantie (-45,5° of -46° tot +45,5° of 46°) om wat extra ruimte te creëren, bv. voor het aanbrengen van verbindingssystemen.

Kantelbare freesas met 5-assensturing

Machines met een kantelbare freesas met 5-assensturing bieden de extra functionaliteit dat de positie van de frees volautomatisch correct in positie geplaatst wordt. De werknemer moet dus niet zelf de hoogte of kantelhoek van de frees aanpassen. De bediener moet enkel nog het stuk aanvoeren. Voor bedrijven die veel diverse stukken fabriceren, kan dit veel omsteltijd besparen, maar daarover hieronder meer.

Machines met 7-assensturing

Ook machines met 7-assensturing zijn van­daag breed verkrijgbaar. In dit geval gaat het om de hoogte van de freesas, het zwenken van de freesas -60°+60°, instellen van de uitvoergeleiding van de freesleider, instellen van de invoergeleiding van de freesgeleider (om de afname in te stellen), beweging segmenttafel (tafelblad schuift omwille van de veiligheid automatisch open en toe naargelang diameter gereedschap), de hoogte-instelling van het aanvoerapparaat (automatische aanpassing van de dikte van het te frezen materiaal) en tot slot de laterale verplaatsing van het aanvoerapparaat waarbij er een automatische aanpassing gebeurt naargelang de stand van de freesgeleider of de diameter van het snijgereedschap.

Freesmachines met glaslatzaag

Deze freesmachines zijn er voor de bedrijven die weleens ramen fabriceren maar niet over een CNC-machine beschikken. Deze ma­chines zijn zeer zwaar en stabiel uitgevoerd om geen trillingen te veroorzaken, zodat de nauwkeurigheid zeer performant wordt. Deze combinatie kan in één bewerking het profiel frezen en de glaslat uitzagen.

Precisie en afwerkingsgraad freesmachines

Een precieze snede met een uitstekende afwerkkwaliteit combineren is uiteraard altijd de bedoeling. Toch kan dit enorm variëren van machine tot machine, terwijl ook de prijzen enorm schommelen. Uiteraard is er op zich geen probleem om op prijzen te letten, maar pas op voor de mogelijke gevolgen.

Een al te groot prijsverschil kan een weerslag hebben op de kwaliteit, omdat bijvoorbeeld bespaard werd op de materiaalkeuze. Zo worden onnauwkeurigheden vaak veroorzaakt door te veel trillingen in de machine. Omdat de freesmachine toch een aanzienlijk aantal toeren per minuut draait – vaak meer dan 10.000 tpm – is er een risico op het ontstaan van trillingen.

Die worden niet alleen verdergezet in de rest van de machine, maar ook op het werkstuk en zelfs op de machinebediener. Kwalitatieve machinebouwers proberen dit te voorkomen op meerdere manieren:

• een perfect uitgebalanceerde freesas en roterende materialen;
• aangepaste lagers die zowel het toerental als het gewicht van het gereedschap aankunnen;
• rechtstreeks aandrijven van de freesas via een elektrospindel (dus geen trillingen meer door de riemoverbrenging want motor, bevestiging en freesas vormen 1 geheel);
• het gebruik van duurzaam snijgereedschap;
• het correct monteren van de wisselmessen op het snijgereedschap;
• duurzaam gebalanceerd slijpen van het gereedschap.

De resterende trillingen kunnen worden opgevangen door trilabsorberende betonplaten; deze maken vooral de machine zwaarder zodat de gebruiker het gevoel heeft dat er minder trillingen zijn.

Onderhoud

Vandaag is stilstand van een machine absoluut te vermijden want dit weegt op de efficiëntie van het bedrijf. Gelukkig vereist een hedendaagse freesmachine normaliter vrij weinig onderhoud. Machinebouwers zorgen bovendien voor een goede stofafzuiging en ontwikkelen specifieke onderhoudsvrije systemen, zoals zelfsmerende geleiders.

Als we naar het voorbeeld van de elektrospindel teruggrijpen, dan zien we dat de rechtstreekse aandrijving van de as onderhoudswerk aan de riem zoals bij conventionele systemen overbodig maakt.

Afzuigsysteem

Ook een vlotte afvoer van houtstof en -schilfers draagt bij tot een beter eindresultaat, terwijl ook de machine er baat bij heeft. Bovendien is het ook gezonder en veiliger voor de machinebediener. Er zijn wel wat diverse systemen op de markt die wat afhangen van fabrikant tot fabrikant.

Let er ook op dat dit soort pneumatische systemen wel eens veel energie durven slurpen; groter is dus niet per definitie ook beter.

Veiligheid

Freesmachines torsen uit het verleden een reputatie van een soort gevaarlijke machine te zijn. Zorg sowieso voor een machine die voldoet aan de geldende normen en voldoende opleiding en sensibilisering van de werknemers. 

Machinefabrikanten beschikken over meerdere veiligheidsconcepten waar ze mee aan de slag kunnen, zoals specifieke noodstop­procedures. Het hangt evenwel vaak van de klant af – en dan vooral van diens investeringsbereidheid – wat er precies ingezet zal worden. Gebruik voor de veiligheid van uzelf en uw werknemers sowieso enkel CE-gemarkeerde machines, de betreffende fabrikant kan u vervolgens – afhankelijk van uw persoonlijke situatie – de juiste veiligheidscomponenten aanraden. 

Automatisering en besturing

Ook hier is er opnieuw voor elk wat wils. Wie zich beperkt tot standaardwerk kan voldoende hebben aan een manuele instelling van de hoogte en van de kanteling van de freesas, maar het hoeft geen betoog dat de automatiseringsmogelijkheden vandaag enorm zijn.

Instellen van de machine

Zo kunnen sensoren gereedschappen herkennen en vervolgens automatisch alle mogelijke programma’s inladen die met dit gereedschap kunnen uitgevoerd worden. De voorselectie geeft meteen ook het geschikte toerental aan, zodat fouten tot een minimum beperkt worden. Er zijn ook uitvoeringen met een automatische snelwisselfreesas.

Na de detectie door de sensor en de wissel zal op het scherm een foto en de technische gegevens van het gereedschap getoond worden. Zo kan de operator verifiëren dat de detectie wel degelijk correct is. Ook hier worden de mogelijke programma’s terug weergegeven.

De instelling na de gereedschapswissel verloopt vervolgens volautomatisch na een eenvoudige druk op het scherm: de hoogte-instelling van het aanvoerapparaat past zich automatisch aan de dikte van het hout aan en hetzelfde gebeurt met de stand van de aanvoerder naargelang de breedte van het hout. Door een snelle geautomatiseerde gereedschapswissel wordt de machine nog efficiënter en veiliger.

Veilig, efficiënt en onderhoudsvriendelijk

Vooral voor bedrijven die hun freesmachine voor zeer diverse taken inzetten kan dit zeer interessant zijn. Diverse taken vragen telkens een tijdrovende wissel en dito instelling. Een automatische wissel zorgt ervoor dat de insteltijden aanzienlijk gereduceerd worden in vergelijking met traditionele systemen, want er zijn veel minder manuele instellingen nodig.

Bovendien is het ook veiliger, want de operator kan enkel acties laten uitvoeren die voorgeselecteerd werden voor het specifieke gereedschap. Sommige machines zijn voorzien van een ingebouwd reinigingssysteem met perslucht dat tijdens het wisselen vuil en stof wegblaast. Zo blijft het contactvlak gegarandeerd proper en wordt een vlekkeloze koppeling gegarandeerd. Bovendien kan men op sommige freesmachines gebruik maken van hetzelfde gereedschap als op de CNC-werkcenters.

De ervaring leert dat leren werken met automatiseringstechnologie niet zo moeilijk is; men heeft het vlug in de vingers. Fabrikanten lassen vaak ook opleidingssessies in.

Software

Automatisering en besturing kan niet zonder software. Door de toenemende automatiseringsgraad stijgt ook het belang van die software. Zorg ervoor dat u niet voor verrassingen komt te staan als de software plots dienst weigert omdat ze moet geüpdatet worden.

Degelijke producenten gaan enkel in zee met betrouwbare partners op dat vlak, die bepaalde termijnen garanderen tot wanneer de software ondersteund wordt en die hun updates gratis aanbieden. Bovendien blijft het moeilijk om technisch geschoold personeel te vinden, waardoor weleens werknemers met minder kennis van houtbewerking ingeschakeld worden. Ook voor hen is kwalitatieve software die hun taak overzichtelijk maakt onontbeerlijk.

In samenwerking met Rogiers, Vanbelle en Viva Machines