Innovatieve formaatzaag leidt tot efficiënte en veilige werking

Toenemende veiligheid onlosmakelijk verbonden met innovatiedrang

De keuze voor een perfect op uw bedrijf afgestemde paneelzaag is vaak niet eenvoudig. Een verticale of horizontale uitvoering, of toch maar de combinatie met een opdeelzaag? Nieuwigheden in veiligheid, materiaalgebruik en sturing maken de keuze er niet makkelijk op.

Verschillende types paneelzagen

De grote verschillen tussen de opgenoemde types zijn over het algemeen goed bekend.

Verticale paneelzagen

De besparing in ruimte in het atelier in het geval van de verticale paneelzagen is een van de meest doorslaggevende factoren die de keuze voor dit type rechtvaardigen. Dit geldt des te meer voor de al wat grotere formaten. Ook de precisie en stabiliteit van de verticale uitvoering zijn over het algemeen zeer bevredigend. Bovendien kan de zaaggroep bij dit type paneelzaag in verticale of horizontale stand gezet worden, waardoor de plaat niet manueel gedraaid hoeft te worden. Dit leidt ertoe dat één operator doorgaans in staat is om grote platen individueel te verzagen.

Nadeel: de maximale zaagdikte van verticale paneelzagen bedraagt gemiddeld 60 mm, waardoor deze machines eerder gebruikt worden voor het verzagen van plaatmateriaal en minder geschikt zijn voor massief hout.

Horizontale paneelzagen

Bij horizontale uitvoeringen wordt het nadeel van de grotere plaatsinname gecounterd door de grotere bewerkingsmogelijkheden wat betreft de afwerking van hoeken, schuine kanten of verstek. Zo zijn er zelfs zaagmachines die in dubbele verstekken zagen. Dan ligt het hout onder hoek tegen de aanslaglat en is ook het zaagblad gekanteld onder de gewenste hoek. Hiervoor bestaan mechanische of gestuurde compensatiesystemen die automatisch de fout van de lengtemaat zullen compenseren bij het zwenken van de aanslaglat of het kantelen van het zaagblad. Ook kan dit type, in tegenstelling tot de verticale paneelzagen, massief hout en isolatiematerialen zagen tot 200 mm dik. Bij deze grotere formaten kan de schrijnwerker gebruikmaken van de systemen met een rolwagen.

Combinatie met opdeelzaag

Een andere optie is de hybrideformaatzaag: een versie tussen een standaard formaatzaag en de opdeelzaag in. Deze optie neemt veel minder plaats in ten opzichte van een opdeelzaag, maar kan toch onder een hoek zagen met behulp van een drukbalk en een kantelbare zaag. Bovendien is deze hybrideversie in staat om kleine werkstukken te verzagen én is ze extra veilig ten opzichte van een standaard formaatzaag, aangezien de handen nooit aan het zaagblad kunnen.

Algemene werking

Aan de algemene werking verandert tussen de verschillende uitvoeringen – de combinatie­machines niet in rekening genomen – in de grote lijnen weinig. Het betreft eigenlijk vooral de interessante toevoegingen die het leven van de werknemers in kwestie makkelijker maken. De toenemende productiviteit, effi­ciëntie en duurzaamheid zijn daarbij de pijlers waar producenten zich voornamelijk op toespitsen. Een goed voorbeeld van dit streven is het instellen van de bewerking: vroeger was dit een eerder omslachtig werk, vandaag ver­loopt dat veel eenvoudiger en sneller. Zaken zoals een eenvoudige en ergonomische be­diening via aanraakschermen en innovatieve PLC-sturingen zorgen enerzijds voor een significant toegenomen gebruiksgemak. Anderzijds wordt er voor een uitbreiding van de mogelijkheden gezorgd. Ook de aanvoer en afvoer van stukken verlopen op een meer geoliede manier, waarbij bijvoorbeeld aan de integratie van een robot of transportband gedacht kan worden – mits het budget van de schrijnwerker dit enigszins toelaat.

Kwalitatieve rolwagen

Ondankbare omstandigheden

De combinatie met zware belastingen en een stoffige omgeving zorgt ervoor dat de kogels van een rolwagen, die voor de lineaire geleiding van de beweging moeten zorgen, doorgaans in ondankbare omstandigheden moeten werken. We zien nu echter dat de kwaliteit van de rolwagen bij horizontale uitvoeringen de nodige aandacht kreeg. De betere merken hebben veelal een goedwerkend reinigingssysteem dat het vuil van de loopgeleidingen schraapt. Geleidingen en kogels worden vervaardigd uit gehard staal, waardoor slijtage steeds minder vaak voorkomt. Verder worden zaagwagens vaak uitgerust met excentrische kunststoffen wielen. Het resultaat is een robuuste, perfect rollende zaagwagen zonder extra wrijving.

Zaaggroep

Kwalitatieve uitvoeringen kenmerken zich dan weer door de nauwe toleranties en de maximale belasting. Dat kogellagers met een degelijke kwaliteit ook minder geluid veroorzaken, is aardig meegenomen. Om deze aspecten verder te verhelpen, zijn er vandaag ook uitvoeringen op de markt zonder rol­wagen, waarbij de zaaggroep de bewegingen van de wagen zelf als het ware overneemt. De besparing van ruimte die hiermee bereikt wordt, is voor de schrijnwerker aardig meegenomen.

Innovaties paneelzagen

Zowel links als rechts zwenken

De moeilijkheid van het werken met krasgevoelige panelen is algemeen bekend: om ze te bewerken, moet u ze met de krasgevoelige toplaag naar beneden op de rolwagen posi­tioneren. Met andere woorden: het ideale recept voor mogelijke beschadigingen. Vandaag zijn er echter formaatzagen op de markt waarbij het zaagblad zowel links als rechts tot 45,5 graden kan zwenken. U hoeft de plaat tijdens het zagen dus niet meer om te draaien en elimineert op die manier enige risico op beschadigingen.

Verticale paneelzagen

Ook bij de verticale panelen zien we enkele interessante innovaties. Zo is er de mogelijkheid tot een absolute haaksheid dankzij de dubbele vergrendeling van de zaagbalk. Ingebouwde strokenaanslagen maken het voor de werknemer gemakkelijk om herhalende zaagsneden snel en correct uit te voeren. Bovendien worden deze formaatzagen vaak voorzien van een voorritszaag die wordt aangedreven via een zaagmotor en riem. In dat opzicht zetten sommige producten nu ook al in op zaagmachines die worden voorzien van een voorritsgroep met een aparte motor. Het voordeel hiervan is dat er geen lange riem meer aanwezig is, waardoor er minder trillingen zijn op het zaagblad. Dit resulteert in een mooiere afgewerkte snede.

We zien ook in het geval van de programmering mooie zaken de revue passeren. Zo merken we het PLC-gebruik op of het werken met USB-sticks om opdeelgegevens rechtstreeks uit bijvoorbeeld Excel, ERP of CAD in de machine in te voeren en te optimaliseren. Een Windows-gestuurd display maakt van het verzagen van verschillende vormen en hoeken kinderspel. Ideaal voor maatwerk onder daken, trappen …Verder zien we ook nog de automatische positionering van de zaaggroep in de hoogte, het uitvoeren van horizontale zaagsneden met behulp van laser, verschuifbare maataanslagen met digitale weergave, een pneumatisch voorritsaggregaat voor alle beklede platen en de mogelijkheid tot automatische etikettering.

Veiligheidsaspecten

Wegduikende zaag

Zeker bij het verzagen van kleinere stukken kunnen arbeiders soms niet anders dan de afzuigkap boven de zaag opzij te schuiven en met hun handen gevaarlijk dicht bij het draaiende zaagblad te komen. Met een weg­duikend paneelzaagblad wordt het risico op verwondingen sterk verminderd. Het zaagblad krijgt in dit geval een elektrische lading mee. Dit signaal wordt voortdurend auto­matisch door de machine geëvalueerd. Op het moment dat de vinger van de arbeider het zaagblad aanraakt, verandert hij daarmee de elektrische lading en geeft de sensor automatisch en vingervlug de opdracht om het zaagblad meteen af te schakelen. Omdat dit alles met een zeer snelle reactietijd gebeurt, worden de verwondingen aan de hand van de werknemer sterk geminimaliseerd. Ook de voorritszaag kan met dit principe uitgerust worden.

Innovatieve detectiesystemen

De wegduikende zaag heeft echter een groot nadeel: men moet het zaagblad aanraken vooraleer het systeem in werking treedt. Bovendien moet een geladen zaag uitgeschakeld worden wanneer men geleidende materialen zaagt zoals aluminium of massief hout dat niet gedroogd is.

Om dit probleem te verhelpen, rusten verschillende fabrikanten de dag van vandaag formaatzagen uit met innovatieve detectiesystemen. Dankzij sensoren, die geplaatst worden op een wegdraaibare brug boven de zaagveiligheid of ingebouwd zijn in de zaagveiligheid zelf, kan het systeem al reageren nog voor er contact is met het zaagblad. Via visuele cues - zoals bijvoorbeeld een ledstrip die groen, oranje of rood kleurt naargelang de situatie - weet de schrijnwerker altijd wanneer de situatie al dan niet veilig is.

Overigens werkt het systeem met AI, waardoor er kan geanticipeerd worden op onverwachte bewegingen. Ook het verdwijnen van het zaagblad gebeurt anders: het blad wordt in een fractie van een seconde in de zaagtafel getrokken door een kogelomloopspindel en een servomotor. Een tiental seconden later kan men meteen verder werken - met
het zaagblad in dezelfde positie als daarvoor.

Automatische afschakeling

‘Veiligheid is geen optie’, luidt het credo vaak in de machinebouw, en dat is voor meer dan 100% correct. Laat u hierbij echter niet misleiden door de CE-markering, want die geeft enkel aan dat de machine volgens de aanbieder veilig is. Beter is om zelf de praktijk aan de theorie te toetsen. Zeker bij tweedehandsmachines is dit een belangrijk aan­dachtspunt. De fysieke gevaren voor operatoren zijn divers bij het werken met een paneelzaag. Er is het overduidelijke gevaar van het zaagblad dat hierboven reeds beschreven werd, maar ook tijdens het vervangen van het zaagblad of tijdens onderhoudswerken zijn er enkele gevaren, zoals het plots in gang schieten van de machine of het gevaar op elektrische schokken. Actieve veiligheidsoplossingen – zoals noodstops – worden daarom verder aangevuld met passieve uit­voeringen. Denk bijvoorbeeld aan deuren van zaagwissels die automatisch dichtklappen, of het inzetten van safety switches, die alle mogelijke openingen onmiddellijk vergrendelen. Dit zijn magneetschakelaars die bij een gesloten toestand de werking niet belemmeren, maar zodra het magnetische contact verbroken wordt, geven ze direct een signaal naar de motor, waardoor de machine auto­matisch zal stilvallen.

Geluidsemissie

Onder veiligheid brengen we ook graag geluidsoverlast nog even onder de aandacht. Producenten proberen de geluidsemissie van de zaaggroep te beperken door te werken met geluiddempende materialen.

Met medewerking van Merlier Slijperij, Noblesse, Rogiers