STOF TOT NADENKEN: STOFBESTRIJDING BIJ AFBRAAKWERKEN
WAT ZIJN DE OPTIES NA DE STRENGERE MAATREGELEN VAN 1 JANUARI 2017?
De voorbije decennia zijn er in Vlaanderen heel wat maatregelen getroffen om de uitstoot van fijnstof te doen dalen. Dat heeft geleid tot een duidelijke verbetering van de luchtkwaliteit. Toch tonen metingen aan dat het stof dat vrijkomt bij sloopwerken, tot een significante verhoging leidt van het lokaal gemeten fijnstof. Bij de nieuwe milieuvoorwaarden omschreven in de Vlaamse milieuwetgeving (Vlarem) die op 1 januari 2017 van start zijn gegaan, zijn aannemers verplicht om bij bouw-, sloop- en infrastructuurwerken de stofemissies zo laag mogelijk te houden. Daar zijn uiteraard heel wat mogelijkheden toe.
DE REGELGEVING
Er zijn vier maatregelen die getroffen kunnen worden om stofemissies afkomstig van breekwerken, zandstralen, polijsten, slijpen, boren, frezen, zagen en slopen te voorkomen.
Minstens een van deze maatregelen moet genomen worden:
- Afscherming met doeken of zeilen: Doeken of zeilen kunnen bevestigd worden aan de bouwhekken rondom het terrein of aan de stelling. De doeken zijn ultrafijnmazig, maar meestal wel deels stofdoorlatend. Bij hevige wind kan er anders schade ontstaan door bijvoorbeeld stellingen die omvallen enzovoort.
- Rechtstreekse stofafzuiging op breekhamers, polijstmachines, slijpschijven, boormachines, freesmachines en schuurmachines: Dit is de meest toegepaste techniek voor het terugdringen van stofemissies. Er wordt een stofzuiger met filter aan de apparatuur bevestigd.
- Beneveling van de locatie waar de werken worden uitgevoerd: Dit is een alternatief voor stofafzuiging. Via een waterslang met benevelingskop wordt het geproduceerde stof direct door waterdruppels gecapteerd en valt het neer op de grond.
- Bevochtiging ter hoogte van de apparatuur: Door middel van een nevelkanon wordt er een mistgordijn geproduceerd dat zich vermengt met de stofdeeltjes. Op die manier wordt het stof uit de lucht 'gewassen'. Deze techniek wordt het vaakst toegepast bij grootschalige bouwwerken. Daarbovenop moet er beneveling of bevochtiging zijn bij sloopwerken onder droge of winderige weersomstandigheden, waarbij er visuele stofverspreiding waarneembaar is. De maatregelen gelden niet voor werken van minder dan een dag.
VOORKOMEN IS BETER DAN GENEZEN
De gemakkelijkste manier om te werk te gaan, is voorkomen dat er zich stof gaat ontwikkelen. Dat is jammer genoeg bijna onmogelijk. Het proces wordt hierbij aangepast, waardoor er minder stof ontwikkeld kan worden. Deze methode kan gerealiseerd worden door gebruik te maken van innovatieve stofbestrijdingsadditieven, de valgrootte te beperken of de manipulatie op goederen te beperken.
CAPTATIE VAN STOF
Door het gebruik van sproeisystemen wordt het stof onderdrukt. Sproeikoppen voor stofonderdrukking worden op of dicht bij de machines geplaatst. Er kan bijvoorbeeld een sproeikrans gemonteerd worden op een kraankop. Deze sproeit tijdens het werk continu onder hoge druk fijne waternevel over het materiaal. Het voordeel van dit systeem is dat men bij het gebruik van sloopscharen, op de plaats waar het stof ontstaat, kan vernevelen.
Vaak wordt dit ook nog eens gecombineerd met een lichter vernevelingssysteem op de grond, dat het stof dat vrijkomt door vallende brokstukken, ook neerslaat. De hoeveelheid water wordt eveneens beperkt, waardoor het afvalproduct niet beïnvloed wordt. De verwerkingskosten blijven dus ongemoeid. Er bestaan hiervoor gelijkaardige, maar toch verschillende systemen. Door het stofbestrijdingsadditief toe te voegen aan het te vernevelen water, wordt het stof aan de bron bestreden en wordt het waterverbruik nog meer gereduceerd.
VErneveling
Een eerste manier om het stof te onderdrukken, is het juiste stofbindingsmiddel al dan niet in combinatie met water gebruiken. Dat mengsel kan door middel van nevelkanonnen worden opgebracht. Vernevelingssystemen zijn, door de fijne tot microfijne waternevel, minder geschikt voor buitenwerken. Het druppelvolume bedraagt hier 0,002-17,8%, wat sneller verwaait bij wind.
Het systeem biedt heel wat voordelen op het vlak van waterverbruik, omdat het heel zuinig omspringt met water. Het kan door middel van perslucht of met een rotator worden verwerkt. De vernevelaars zitten op de kraankop, de technische pompunit staat los van de kraan. De vernevelaars zelf zijn met een snelwisselsysteem bevestigd, zodat deze heel snel overgezet kunnen worden op een andere kraan.
Sproeikanon
Over het algemeen wordt er het meest gewerkt met sproeikanonnen, aangezien ze het meest multifunctioneel inzetbaar zijn. Mobiliteit is het voordeel van een stofkanon, de hoek, de afstand en de oscillatie kunnen worden ingesteld, net zoals de sproeikoppen, dat betekent dat het waterverbruik ook aangepast kan worden aan de behoefte. Sproeikanonnen maken gebruik van dikkere druppels, waardoor deze meer geschikt zijn voor buitenwerken. Wanneer dit systeem gebruikt zou worden voor een indoorwerkomgeving, kan er heel wat wateroverlast ontstaan door de grote hoeveelheid water. Toch kan de wateroverlast worden vermeden door het water veel fijner te vernevelen. Dat kan door een High Pressure-uitvoering.
Aerodynamica
Belangrijk bij deze systemen is de aerodynamica van de cone van het kanon. Dit bepaalt heel sterk de efficiëntie van de ventilator. Hoe beter de aerodynamica van de cone, hoe verder het toestel reikt, met een beperkter vermogen. Wanneer de druppel te groot is ten opzichte van het stofdeeltje, zorgt het aerodynamische effect ervoor dat het stofdeeltje rond de waterdruppel geleid wordt, waardoor er geen botsing is. Stof in de lucht wordt dus ofwel afgezogen, ofwel met microfijne nevel beperkt. Door de microfijne neveldeeltjes wordt het stof zwaarder, beweegt het zich minder vrij en daalt het neer. Het stijgen of verwaaien van nieuw stof wordt hierdoor ook beperkt door de fijne nevel die er heerst, zo ontstaat er een beter werkklimaat. Om het proces vlotter te laten verlopen, kan er een additief worden toegevoegd, waardoor de oppervlaktespanning van de waterdruppel verlaagd wordt en deze gemakkelijker openbreekt.
Gebreken
De meeste fabrikanten gaan al aan de slag met sproeisystemen, maar dat systeem heeft heel wat gebreken waarmee er rekening gehouden moet worden. Het gaat hier om het klassieke systeem waarbij een brandslang gebruikt wordt. Het gebouw wordt nat gesproeid met water om stof te voorkomen. De reden waarom dit niet efficiënt werkt, is omdat men enkel de buitenste laag nat maakt. Zodra men door de natte oppervlaktelaag is, kan er toch weer droog materiaal of stof vrijkomen. Zodra het stof gecreëerd is, kun je dit met een gewone brandslang niet meer doen neerslaan, omdat de waterdruppels te groot zijn. Nog enkele nadelen zijn dat er heel veel water gebruikt moet worden, het product nat wordt en daardoor ook de verwerkingskosten exponentieel stijgen. Een vernevelingssysteem is ook gevoelig voor wind, omdat de fijne nevel onstandvastiger is wanneer het bereik toeneemt en het de directe werkomgeving niet meer bereikt bij windkracht 1 en hoger. Aangezien wind niet voorkomen kan worden tijdens werken, is het belangrijk om de nevel zo dicht mogelijk bij de werkomgeving te plaatsen. Ook de juiste instelling van de installaties bij wisselende werkomstandigheden is van toepassing: bij mechanische machines zijn de personeelskosten hoog; bij elektromechanische machines die op afstand of automatisch worden bediend, zijn de aanschaf- en onderhoudskosten aanzienlijk.
Ecologisch verantwoord?
Bij de meeste bedrijven wordt het milieutechnische aspect rond stofbestrijding grondig verwerkt in de systemen. Dat gebeurt zowel op het vlak van waterverbruik als van energieverbruik. De meeste vernevelaars zijn speciaal ontworpen, zodat er met een beperkte wateruitvoer meer waterdruppels gecreëerd worden. Ten eerste wordt er met hoge druk gewerkt, wat leidt tot een grotere waterreductie. Op die manier worden er meer waterdruppels gevormd uit een liter water. Als er echter te hoog gegaan wordt in druk, verliest men efficiëntie. Het is dus kwestie van dit goed af te wegen, wat meestal uit praktijkgebonden ervaring automatisch lukt. Machines kunnen daarnaast ook op regenwater of gerecycleerd water werken, aangezien er standaard filters voorzien worden op het systeem.
GEURPROBLEMEN
Geurproblemen kunnen voorkomen bij ontgravingen, saneringen en het slopen van geurhoudende gebouwen zoals waterzuivering. Stof brengt in de meeste gevallen geen geurhinder met zich mee. Echter zijn bepaalde types toestellen ook inzetbaar bij geurproblemen. In plaats van de stofdeeltjes worden dan de geurdeeltjes geabsorbeerd door het water. Hierbij is het aspect 'neutraliseren' heel belangrijk, waarbij de geurdeeltjes geneutraliseerd worden. Om hier een efficiënte werking te hebben, wordt er een additief toegevoegd. In de meeste gevallen is dit een biologisch product, zodat er geen milieubelastende effecten ontstaan.
EXPERT IN STOFREDUCTIE
Het is belangrijk om de kennis en expertise van firma's te checken alvorens een stofreducerend toestel aan te kopen. Vraag dus eerst naar de hoeveelheid water die ze verbruiken om het stof te reduceren. Wanneer het water afkomstig is uit een broeikas, ga er dan al van uit dat daar heel wat sproeikoppen aan te pas komen die veel water verbruiken. Deze oplossing zal de vloeren bevochtigen met het risico op slibberige oppervlakken. Er zal hierdoor ook een zeer vochtig product ontstaan dat niet meer verhandeld kan worden.
VOORDELEN VOOR BEDRIJVEN
Het nemen van stofreducerende maatregelen kan heel wat voordelen brengen voor aannemers en bedrijven. Zo zullen allereerst klachten van omwonenden al verminderen, wat leidt tot een goede verstandhouding met de buurt en lokale overheden. Ook boetes kunnen zo worden vermeden, omdat het niet naleven van opgelegde milieuvoorwaarden kan leiden tot een proces-verbaal. Daarbovenop kan het bestrijden van stof ook kosten besparen, aangezien het gereedschap niet langer verstopt of aangetast kan worden door het stof. Filters in de machines moeten hierdoor ook minder worden schoongemaakt.
Gezondheid
Het stof kan heel wat aandoeningen veroorzaken, wat soms nog te veel onderschat wordt. Stofdeeltjes kunnen diep in de longen doordringen en zo ongehinderd en onherstelbaar de luchtwegen en het longweefsel beschadigen. Tijdens werken kan vrijgekomen kwartsstof, dat in de meeste gebouwen zit, in de longen binnendringen en de ziekte silicosis veroorzaken. Dat kan op lange termijn tot longkanker leiden. Daarom moet blootstelling aan stof zo veel mogelijk worden vermeden.