De rol van de technisch gevelontwerper in het bouwproces

Koen Jacobs (Gevelinzicht)

In de hedendaagse bouwsector is de complexiteit van bouwprojecten exponentieel toegenomen. Om diverse uitdagingen, zoals veranderende isolatienormen, vernieuwde brandwetten en toenemende duurzaamheidsambities, het hoofd te bieden, stijgt de noodzaak aan gespecialiseerde professionals. Tijdens BuildUp verklaarde Koen Jacobs, ervaren technisch gevelontwerper en projectarchitect bij Gevelinzicht, waarom dergelijke functies cruciale sleutelfiguren vormen in het ontwerp- en bouwproces.

Het scherpstellen van de onzichtbare complexiteit

Als ervaren projectarchitect heeft Koen Jacobs de hoeveelheid normen en eisen binnen de bouwsector razendsnel zien toenemen. Met een voortdurend bijgewerkte regelgeving voor diverse gebieden zoals akoestiek, isolatie, brandveiligheid, windweerstand, lucht- en waterdichtheid wordt het voor architecten steeds moeilijker om alles bij te houden. In dit complexe speelveld komt de rol van de technisch gevelontwerper om de hoek kijken.

Technische gevelontwerpers trachten alle complexe vereisten, die binnen de beperkte schil van een project vallen, te beheren. Door deze technische elementen op het hoogste niveau uit te voeren wordt het ‘onzichtbare’ scherpgesteld, zonder hierbij afbreuk te doen aan de architecturale schoonheid van het gebouw. Als belangrijke schakel in het ontwerp- en bouwproces waarborgen technisch gevelontwerpers dus zowel de kwaliteit als de esthetiek van de bouwschil.

Een integrale benadering van gevelontwerp

Technisch gevelontwerp gaat verder dan alleen advies verlenen over de bouw van een technische schil. Het omvat ook de integratie van bouwfysische elementen en duurzaam materiaalgebruik, om zo de kwaliteit en detaillering van bouwprojecten naar het hoogste niveau te tillen. Dat vraagt om een integrale benadering van het gevelontwerp, van schets en principe-detaillering tot uitvoering.

Aangezien architecten en technisch gevelontwerpers een sterke overlapping hebben in hun werkzaamheden, is een gecoördineerde samenwerking tussen beide partijen essentieel. Via grondig overleg kunnen dan gerichte vragen gesteld worden aan diverse betrokken experts, zoals ingenieurs, duurzaamheidsadviseurs, EPB-verslaggevers en veiligheidscoördinators. Op die manier worden de juiste keuzes op vlak van materialen en kwaliteitseisen gewaarborgd.

Praktijkvoorbeeld: renovatie van The Precedent

Een sprekend voorbeeld uit de praktijk is het renovatieproject The Precedent in Brussel, waar Koen Jacobs met Gevelinzicht werd ingeschakeld om expertise te leveren op het gebied van onder andere brandwerende isolatie en dynamische beglazing. Het kantoorgebouw met betonskelet werd voor dit project uitgebreid met nieuwe vloeren, balken, kolommen en wanden van CLT.

Implementatie nieuwe brandwetgeving

Voor dit renovatieproject stond brandveiligheid hoog op de bouwagenda, vooral omdat toen een vernieuwde brandwetgeving in aantocht was. Aangezien er destijds nog maar beperkte kennis beschikbaar was over deze nieuwe wetgeving, voerde Gevelinzicht proactief overleg met Buildwise om zo de specifieke randvoorwaarden vast te kunnen stellen voor het kantoorgebouw.

Het brandrapport onthulde de aanwezigheid van brandbaar isolatiemateriaal en een non-conforme gevelafwerking. Gevelinzicht voegde als oplossing een extra laag toe aan de detaillering, waarbij de gevel werd voorzien van brandwerende isolatie. Vervolgens werd de gevel succesvol afgeschermd met een K2-30 plaat, die niet alzijdig werd aangebracht, en bestond de gevelafwerking uit materialen met een correcte brandreactieklasse voor hoogbouw.

Technische uitdagingen voor raampartijen

Ook dynamische beglazing met een verduisterend effect was een belangrijk criterium voor The Precedent. Deze uitdaging vereiste grondig onderzoek vanwege de specifieke beglazingseisen gesteld door de bouwheer enerzijds en het grote gewicht van de benodigde glasbladen anderzijds. Na het bereken van de exacte breedte en het gewicht van het volledige raamsysteem, inclusief PVB-folie, bleek dat het gordijngevelsysteem geschikt was voor de draaglast van de dynamische beglazing.

Verder werd ook de mogelijkheid onderzocht om horizontale shadowboxen te integreren tussen de raampartijen. Initieel zouden deze dunnere stroken een doorkijkeffect creëren, maar vanwege de berekende condensatierisico’s in het railsysteem zou dit de duurzaamheid van het houtskelet niet tegemoet komen. Uiteindelijk werd geopteerd voor isolerende glaspanelen met een reflectie-effect. Deze glaspanelen hebben bovendien dezelfde kleur als de donkerste stand van de dynamische beglazing.

Een laatste uitdagende taak was het ontwikkelen van gemotoriseerde parallel opengaande ramen. Met de ondersteuning van systeemleverancier Reynaers werden specifieke stukken ontwikkeld met een iets korter profiel, want rond de dynamische beglazing zijn geen raamkaders aanwezig. Om een veilige open toestand te waarborgen, werd hiervoor ook een uitgebreide valbeveiligingstest uitgevoerd.

De toekomst van technisch gevelontwerp

Zoals het praktijkvoorbeeld van het renovatieproject The Precedent aantoont, is de bijdrage van een technisch gevelontwerper essentieel in het succesvol navigeren door de uitdagingen en complexiteiten van het hedendaagse bouwproces. Het vermogen van technisch gevelontwerpers om esthetiek met technische en duurzame eisen te balanceren, maakt van hen sleutelfiguren in het realiseren van innovatieve en kwalitatief hoogwaardige gebouwen.

Dergelijke uitdagingen zullen volgens Koen in de toekomst steeds meer nieuwe kansen bieden. Thema's als demontabiliteit, circulariteit en klimaatbestendigheid zullen steeds belangrijker worden. Met behulp van digitale technologieën, zoals bim-software, zal dit dan ook nieuwe deuren openen in de wereld van gevelontwerp.

Wie is Koen Jacobs?
Koen Jacobs (Master architectuur, Universiteit Antwerpen, 2008) heeft heel wat ervaring met openbare aanbestedingen en grote projecten, van studie- tot uitvoeringsfase. Eerdere ervaring deed hij op als projectarchitect bij zowel Belgische als buitenlandse architectenbureaus, die sterk gericht zijn op openbare projecten. Sinds 2017 is hij actief bij Gevelinzicht en in 2021 leerde hij bij over structureel gevelontwerp bij de Federatie van Aluminiumconstructeurs (FAC). Met die achtergrond zit Koen sinds 2017 op zijn plaats bij Gevelinzicht als technisch gevelontwerper en projectarchitect voor verschillende renovatieprojecten.