Airco-onderhoud blijft onderschat

Niet alle merken schrijven airco-onderhoud als verplicht voor in de onderhoudsboekjes. Toch zou uw klant daarmee gediend zijn. Door regelmatig de goede werking te controleren, kan u dure reparaties achteraf vermijden. Tenminste, als alles volgens de regels van de kunst gebeurt. Want als dat niet het geval is, kan u net schade veroorzaken. Doet u dat wel, dan zorgt u voor een enorme meerwaarde voor klanten. In dit artikel zetten we de belangrijkste aandachtspunten op een rij, zeker nu ook meer en meer elektrische voertuigen de werkplaats binnenrijden.

De frequentie

Een eerste aandachtspunt is de ‘ideale’ frequentie, als dat niet in het onderhoudsprogramma van de constructeur is opgenomen. Elke twee jaar is een goede leidraad. Die timing is terug te voeren tot de olie in het circuit, die hygroscopisch van aard is. Dat wil zeggen dat ze vocht aantrekt.

Op termijn zal de olie stilaan verzadigd raken en moet ze vervangen worden, vooraleer er vocht in het aircocircuit terechtkomt. Vanaf vijf jaar kan dat trouwens voor ernstige schade beginnen zorgen aan cruciale componenten in het systeem. Zorg er dus voor dat u er vroeger bij bent.

De olie

Juiste hoeveelheid

In het airco-circuit zijn de olie en het koudemiddel gemengd. Samen spelen ze een belangrijke rol om alle leidingen en fittingen goed gesmeerd en dus flexibel te houden. Dat zal voorkomen dat er lekken ontstaan en dat de koelcapaciteit niet vermindert. Daarom is het belangrijk om ervoor te zorgen dat het circuit steeds de exact benodigde hoeveelheid olie bevat. Informatie die terug te vinden is in de werkplaatsinstructies van de constructeur.

Er is voldoende olie nodig voor de juiste smering en het onderhoud van leidingen en dichtingen. Maar ook te veel is niet goed. Het hart van het aircocircuit is de compressor. Als er extreem veel olie in het circuit zit, zullen de zuigers het niet meer kunnen samendrukken en ontstaat er een zogenaamde vloeistofslag, die tot hoge kosten aan de compressor kan leiden.

Juiste oliekeuze

Niet elke olie is geschikt voor gebruik in elektrische voertuigen. Ze moet over elektrisch isolerende eigenschappen beschikken. PAG-olie bestaat bijvoorbeeld in verschillende types, enkel SPA2 dient voor hybride- of elektrische voertuigen. Daarnaast kan ook RB100 EV, ND11 of RB68 (POE) gebruikt worden.

Vaak staat de volledige beschrijving niet vermeld. Let dus goed op om isolatiestoringen te vermijden. In principe zou de olie, wegens haar hygroscopische eigenschappen enkel in een luchtledige verpakking mogen bewaard worden. In de praktijk zit die meestal al klaar in het aircoservicestation, maar dat verhoogt het risico dat het systeem gevuld zou worden met olie met vocht erin.

Het is dan ook aangewezen om minstens maandelijks de olie in het aircostation te vervangen. Daarnaast zijn er ook aircostations die werken met een hermetisch afgesloten flacon voor de olie, om te garanderen dat ze vochtvrij blijft. Wordt er met hetzelfde station gewisseld tussen olie, dan moet er altijd eerst een spoelfunctie gebeuren in het toestel.

Het koudemiddel

Alles eruit

Het aircocircuit moet helemaal leeg zijn voor het vacumeren om geen verlies van koudemiddel te hebben. Dat is meer dan gewoon checken op het aircoserviceapparaat of de druk op nul staat. Laat voldoende wachttijd na het leegtrekken, zodat het vloeibare koudemiddel weer gasvormig geworden is en dus als druk gemeten kan worden, en haal er dan ook de laatste ‘restjes’ uit.

Hoe minder koudemiddel u moet bijvullen, hoe beter. Voor de portemonnee van uw klant en voor de opwarming van de aarde. Ook het bijvullen van het koudemiddel moet nauwkeurig volgens de voorschriften verlopen. Te weinig koudemiddel zorgt ervoor dat de compressor het harder te verduren krijgt. Te veel kan schade berokkenen.

Zorg dat het aircocircuit steeds de exacte hoeveelheid koudemiddel en olie bevat

Juiste keuze voor koudemiddel

Omwille van hun impact op het milieu, liggen koudemiddelen zwaar onder de loep. R134a wordt momenteel uitgefaseerd ten voordele van hfo1234yf of R1234yf. Daarnaast is CO₂ ook een optie. Waak er dus altijd over dat u het juiste koudemiddel toevoegt. Er bestaan gemengde stations voor R134a en hfo1234yf. CO₂ gebeurt altijd via een apart station.

Eigenschappen van het koudemiddel

Een laatste aandachtspunt ten opzichte van de koudemiddelen: neem de gepaste veiligheidsmaatregelen. Koudemiddelen zijn gevaarlijk voor de gezondheid. Bij contact met de huid kan er irritatie ontstaan. Rubberen handschoenen zijn daarom aanbevolen, net als veiligheidsschoenen en een bril, maar dat wordt in de praktijk niet altijd even goed opgevolgd.

Daarnaast is een goede ventilatie in de werkplaats aangewezen voor koudemiddel dat zou ontsnappen. Zeker wanneer er onderdelen vervangen moeten worden.

De compressor

Zoals gemeld is de compressor het hart van het aircosysteem. Een vaak voorkomend probleem is schade aan de compressor door vloeistofslag, zoals eerder beschreven.

Daardoor zal niet alleen de compressor beschadigd raken, maar kan er ook metaalgruis zich verspreiden door de rest van het circuit met alle gevolgen van dien. Vooraleer de nieuwe compressor te installeren, is het daarom aangewezen om het circuit eerst te controleren op sporen van gruis en grondig te spoelen.

Filterdroger

Wanneer u na vijf jaar een eerste maal het airco-onderhoud uitvoert aan de wagen, moet zeker ook de filterdroger vervangen worden. Hier wordt het vocht dat de hygroscopische olie aantrekt opgevangen.

Dat geldt eveneens voor elk schadegeval dat er geweest is of nadat het systeem gespoeld is. Van zodra de filterdroger 10 minuten in contact kan komen met de lucht, zal hij volledig verzadigd zijn en dus aan vervanging toe zijn.

De flexibele rubberen leiding die onder de wagen zit, kan verstopt raken. Controleer deze om schade door vochtproblemen te vermijden

De verdamper

Dit is de koudste plek in het aircocircuit die bovendien contact maakt met het interieur via de ventilator die de lucht wegblaast. Een afgesloten, donkere ruimte waar het ook vochtig kan zijn, met andere woorden: een ideale kweekgrond voor schimmels. Daarom is het aangewezen om hier te dampen bij airco-onderhoud, zodat alles gereinigd en gedesinfecteerd wordt.

Een tweede aandachtspunt bij het extern onderhoud is de afvoer van de airco. Langs hier verdwijnt het overtollige vocht en vuil naar buiten. Maar de flexibele rubberen leiding die onder de wagen zit, kan verstopt raken. Als het vocht niet via deze afvoer weg kan, zal het via het verdamperhuis in het interieur komen met de mogelijkheid tot het beschadigen van voertuigelektronica of corroderen van massapunten en contactoren.

De condensor

Het onderdeel dat het meeste stukgaat, is de condensor. Die bevindt zich immers meestal helemaal voorin in de wagen. Een lek door beschadiging van buitenaf (steenslag) is daardoor een risico. Zijn er vochtige vlekken te zien op de koelribben of tekenen er zich vette olieplekken af op de condensor, dan is er koudemiddel ontsnapt.

Repareren is echter geen optie vanwege de druk, dus zal vervanging zich opdringen. Door het verlies aan koudemiddel dat daarmee gepaard kan gaan, ligt verdere gevolgschade in het circuit dan ook op de loer. Zorg voor een grondige check-up dan.

Lekken opsporen

Om te weten of er lekken in een aircocircuit zijn, wordt nog vaak de toevlucht genomen tot het gebruik van fluorolie. Geen goede keuze. En niet alleen omdat het slecht is voor het milieu. Fluorolie is niet samendrukbaar. Bovendien wordt er vaak te veel van gebruikt om op zoek te gaan naar lekken. Die combinatie kan fatale gevolgen hebben voor de compressor. Als autoconstructeurs bij het nagaan van de schade in verband met garantiegevallen fluorsporen opmerken, is de kans groot dat de garantie vervalt.

Beter is het om formeergas te gebruiken. Dat bestaat voor 95% uit stikstof en voor 5% uit waterstof. Begin met 2 bar en voer de druk maximaal op tot 5 bar zegt de theorie omdat het een lagedruksysteem betreft. Maar in de praktijk wordt vaak begonnen met 8 bar. Een snuffelaar zal ook de kleinste moleculen ontdekken die door de kleinst mogelijke lekken ontsnappen. Wel is dit uiteraard een arbeidsintensieve klus, want men zal het volledige circuit moeten aflopen en niet alle delen ervan zijn even bereikbaar.

Materiaal

Een aircoservicestation is onmisbaar in elke werkplaats. Daarnaast is het belangrijk om bij het meten van de druk een indicatie te hebben van de temperatuur. Op die manier weet u in welke fase het koudemiddel zich bevindt, gasvormig of vloeibaar, om de gegevens juist te interpreteren. Dit kan met een buisklemthermometer.

Verder mogen de tools om lekken op te sporen (formeergas en snuffelaar) niet ontbreken. Ten slotte is ook een algemeen diagnosetoestel dat de stand van de temperatuurkleppen, mengkleppen, sensoren en actuatoren en algemene elektrische componenten kan testen van belang.

SNELLE DIAGNOSE?
Goed luisteren naar de klachten van de klant kan u al in de richting van de juiste diagnose sturen bij problemen met het aircosysteem. Bijvoorbeeld of het probleem er altijd is of enkel bij het rijden, sinds wanneer het optreedt etc. Een mindere werking kan in de richting van te veel of te weinig koudemiddel wijzen. Klaagt de klant over geurhinder, dan is er vaak een extern onderhoud nodig, waarbij de pollenfilter wordt vervangen en de luchtkanalen en verdamper gereinigd en gedesinfecteerd wordt. Maar uiteraard is het altijd aangewezen om per geval een grondige diagnose uit te voeren.

Opleiding

Wie R134a wil leeghalen, moet over de nodige certificaten beschikken. Anders zijn er geen certificaten nodig. Jammer, want zo weet u niet zeker of uw medewerkers over de juiste technische bagage beschikken om het airco-onderhoud volgens de regels van de kunst uit te voeren.

Tijdens de opleiding op school is er vaak niet voldoende tijd om het thema aircosystemen te behandelen. Vaak gebeurt dit dan wel op de werkvloer, want een aircosysteem is geëvolueerd van een luxe-optie tot een standaardcomponent. Zeker in elektrische voertuigen, waar het aircocircuit een bijkomende rol speelt in het koelen van het batterijpakket.

Elektrische voertuigen zijn daardoor ondertussen bijna allemaal uitgerust met een warmtepomp die twee- tot viermaal efficiënter is dan de elektrische PTC heater-verwarming. Dit maakt het circuit een stuk complexer. Er zal een extra opleiding nodig zijn om de werking te begrijpen.